Dzieci i młodzież - ofiary handlu . Działania regionalne na rzecz zapewnienia im prawa do ochrony, opieki i rehabilitacji

Abstrakt

W ramach projektu „Children at Risk” („Dzieci zagrożone”), objętego patronatem Rady Państw Morza Bałtyckiego, rozpoczęto program „Dzieci bez opieki i dzieci – ofiary handlu w regionie Morza Bałtyckiego” („Unaccompanied and Trafficked Children in the Region of the Baltic Sea States”). Za realizację tego programu odpowiada Grupa Robocza ds. Pomocy Dzieciom Zagrożonym. W niniejszym artykule omówię wybrane zagadnienia i problemy związane z realizacją tego programu. Przedstawię również dominujące, skoncentrowane na potrzebach osób dorosłych, ujęcie handlu ludźmi, a także wynikające z niego trudności z zapewnianiem ochrony dzieciom i nieletniej młodzieży, które padły ofiarą handlu lub są narażone na wyzyskiwanie. Spróbuję dowieść, że zarówno programami rehabilitacyjnymi, jak i działaniami prewencyjnymi należy objąć te grupy młodzieży, które nie mieszczą się w kategorii „niewinne ofiary”. Niektórych nieletnich przebywających w instytucjach opiekuńczych i wychowawczych w naszym regionie należałoby uznać za ofiary handlu ludźmi. W niniejszym artykule interpretuję ten fakt jako kolejny dowód na to, iż metody walki z handlem ludźmi powinny być dostosowane do wieku – przecież w tego rodzaju instytucjach nie spotyka się dorosłych kobiet. Omawiam w nim również konieczność poświęcenia uwagi warunkom niezbędnym do skutecznej rehabilitacji dzieci – ofiar handlu oraz wykazuję, że wiele aktów prawnych mających na celu przeciwdziałanie handlowi ludźmi przygotowano bez wystarczającej wiedzy na temat wpływu tego procederu na jego ofiary. Następnie przedstawiam różnice między rehabilitacją ofiar handlu a pomaganiem ofiarom innych form krzywdzenia czy przemocy fizycznej. Wysuwam przy tym wniosek, że jednym z najbardziej szkodliwych aspektów handlu ludźmi jest to, iż jego ofiary znajdują się w sytuacji nacechowanej wyzyskiwaniem. Wszystkie próby pomagania ofiarom handlu ludźmi powinny skupiać się na przeciwdziałaniu tej sytuacji, która – jak postaram się dowieść – wywiera niezwykle niekorzystny wpływ na rozwój młodego człowieka.