Dzieci przejawiające problemy z zachowaniami seksualnymi. Raport grupy zadaniowej ATSA ds. dzieci przejawiających problemy z zachowaniami seksualnymi.
Abstrakt
Grupa Zadaniowa Stowarzyszenia na rzecz Terapii Sprawców Wykorzystywania Seksualnego (ATSA) ds. Dzieci Przejawiających Problemy z Zachowaniami Seksualnymi została powołana przez zarząd ATSA w ramach ogólnej misji tej instytucji, jaką jest promowanie skutecznych działań interwencyjnych i metod postępowania wobec osób, które dopuściły się wykorzystywania seksualnego. Grupa Zadaniowa została zobowiązana do opracowania raportu mającego wspomóc profesjonalne praktyki wobec dzieci do dwunastego roku życia. W szczególności poproszono ją o ustalenie, jak należy łączyć diagnozę z działaniami interwencyjnymi, jakie modele i elementy interwencji są najbardziej skuteczne, a także jaką rolę odgrywa w programach interwencyjnych zaangażowanie rodziny dziecka. Grupa Zadaniowa zajęła się także szeregiem kwestii naukowych i społecznych dotyczących dzieci, które przejawiają problemy z zachowaniami seksualnymi (sexual behavior problems - SBP). Raport Grupy Zadaniowej rozpoczyna część wprowadzająca, w której przedstawiono roboczą definicję dzieci z SBP, przegląd modeli teoretycznych dotyczących etiologii problemów z zachowaniami seksualnymi oraz analizę stopnia, w jakim SBP współistnieją u dzieci z innymi problemami. W tej części dokonano też przeglądu badań dotyczących podtypów populacyjnych oraz zależności między SBP a wczesnodziecięcymi doświadczeniami wykorzystywania seksualnego i innymi czynnikami ryzyka.
W kolejnej części raportu przedstawiono wskazówki dotyczące diagnozy klinicznej dzieci przejawiających problemy z zachowaniami seksualnymi, między innymi celów i terminu przeprowadzenia diagnozy, konieczności przyjęcia rozszerzonej perspektywy ekologicznej (środowiskowej), zalecanych elementów diagnozy i narzędzi diagnostycznych oraz konkretnych kwestii związanych z diagnozą - na przykład stopnia, w jakim diagnosta powinien wnikać we wcześniejsze doświadczenia wykorzystywania seksualnego u dzieci przejawiających problemy z zachowaniami seksualnymi.
Część raportu poświęcona terapii rozpoczyna się od przeglądu literatury dotyczącej skuteczności różnych form terapii. Chociaż w literaturze przedmiotu opisano niewiele kontrolowanych badań dotyczących skuteczności terapii, jednak na podstawie ich wyników już dzisiaj można wskazać uzasadnione empirycznie modele terapeutyczne. W raporcie omówiono kilka aspektów terapii, między innymi rolę rodziców (opiekunów) w procesie terapeutycznym, a także kwestie, które należy rozważyć, dokonując wyboru między terapią indywidualną a grupową (lub między innymi sposobami prowadzenia terapii). Raport dostarcza wskazówek dotyczących konkretnych elementów terapii, a także tego, jak można włączyć te elementy w całościowy program działań interwencyjnych w wypadku, gdy proces terapeutyczny koncentruje się na kilku ważnych problemach.
Część poświęcona polityce publicznej rozpoczyna się od nakreślenia ogólnych ram decyzji politycznych dotyczących grupy poważniejszych - stanowiących zagrożenie dla innych dzieci - dziecięcych problemów z zachowaniami seksualnymi. W części tej przedstawiono wskazówki dotyczące konkretnych obszarów polityki przeciwdziałania takim problemom, takich jak rejestracja i powiadamianie, obowiązek zgłaszania przypadków krzywdzenia dzieci, wytyczne dotyczące usuwania dzieci ze środowiska rodzinnego, wytyczne dotyczące specyfiki środowisk, w których umieszcza się dzieci (izolowanie dzieci z SBP bądź umieszczanie ich razem z innymi dziećmi), polityka przekazywania informacjami oraz zasady współpracy interdyscyplinarnej. Raport dostarcza konkretnych wskazówek dotyczących decyzji w sprawie umieszczania dzieci poza rodziną, mając na względzie zarówno potrzeby i prawa pozostałych dzieci mieszkających w domu rodzinnym dziecka (bądź w danej społeczności), jaki dobro dziecka przejawiającego problemy z zachowaniami seksualnymi.
W zamierzeniu autorów raportu przedstawione w nim wnioski mają służyć jako praktyczne
wskazówki i rekomendacje. Członkowie Grupy Zadaniowej dołożyli starań, aby wnioski te opierały się na wynikach wiarygodnych badań empirycznych, na ogólnych zasadach dobrej praktyki oraz na powszechnie przyjętym kodeksie etycznym. Podobnie jak w wypadku innych raportów tego rodzaju, sądzimy, że zawarte w nim sugestie i zalecenia winny być starannie rozważone przez praktyków i decydentów, lecz nie należy ich mylić z formalnymi standardami działań.
Oto podsumowanie najważniejszych wniosków przedstawionych w niniejszym raporcie:
• Problemy z zachowaniami seksualnymi (SBP) u dzieci mogą się istotnie różnić pod względem stopnia dotkliwości i zagrożenia, jakie stanowią dla innych dzieci. Chociaż niektóre cechy SBP są dość powszechne, właściwie nie ma wśród nich właściwości uniwersalnych. Nie sposób też wskazać profilu czy też konstelacji czynników charakteryzujących dzieci, które przejawiają takie problemy.
• Zważywszy na różnorodność dzieci z SBP, większość decyzji dotyczących działań interwencyjnych, między innymi czasowego usunięcia dziecka z domu rodzinnego, umieszczenia go w innym środowisku, powiadomienia innych osób lub instytucji, wszczęcia postępowania prawnego oraz ograniczenia kontaktów dziecka przejawiającego SBP z innymi dziećmi, należy podejmować uważnie, na podstawie wnikliwej analizy poszczególnych przypadków. Ponieważ zarówno same dzieci, jak i ich otoczenie mogą się szybko zmieniać, trafność podjętych decyzji należy regularnie weryfikować.
• Pomimo poważnych obaw, że dzieci z SBP w przyszłości - w okresie dorastania i dorosłości - mogą się dopuszczać aktów wykorzystywania seksualnego, wyniki badań wskazują, że ryzyko popełniania przez nie przestępstw seksualnych jest bardzo niskie, zwłaszcza jeśli zapewni się im odpowiednią terapię. Badania dowodzą, że po krótkiej terapii przeprowadzonej w warunkach ambulatoryjnych długotrwałe ryzyko popełniania w przyszłości przestępstw seksualnych nie jest u dzieci z SBP wyższe niż u innych dzieci z populacji klinicznej (2%-3%).
• Na ogół dzieci przejawiające problemy z zachowaniami seksualnymi reagują na terapię pozytywnie i szybko, zwłaszcza w wypadku podstawowych interwencji poznawczo-behawioralnych i psychoedukacyjnych, w których uczestniczą także rodzice (opiekunowie) dziecka. Intensywna, restrykcyjna terapia SBP wydaje się konieczna tylko sporadycznie, w odosobnionych przypadkach.
• Dzieci przejawiające problemy z zachowaniami seksualnymi różnią się jakościowo od dorosłych sprawców wykorzystywania seksualnego. Wydają się stanowić odrębną populację, a nie tylko młodszą wersję dorosłych przestępców seksualnych. Strategie działania, procedury diagnostyczne i większość modeli terapeutycznych opracowanych z myślą o dorosłych sprawcach wykorzystywania seksualnego są nieodpowiednie w odniesieniu do dzieci z SBP.
• Izolowanie dzieci z SBP bądź umieszczanie ich w publicznych rejestrach przestępców seksualnych może być nieskuteczną metodą chronienia społeczności lokalnej, a jednocześnie naraża dzieci na naznaczanie i upośledzenie społeczne.
W kolejnej części raportu przedstawiono wskazówki dotyczące diagnozy klinicznej dzieci przejawiających problemy z zachowaniami seksualnymi, między innymi celów i terminu przeprowadzenia diagnozy, konieczności przyjęcia rozszerzonej perspektywy ekologicznej (środowiskowej), zalecanych elementów diagnozy i narzędzi diagnostycznych oraz konkretnych kwestii związanych z diagnozą - na przykład stopnia, w jakim diagnosta powinien wnikać we wcześniejsze doświadczenia wykorzystywania seksualnego u dzieci przejawiających problemy z zachowaniami seksualnymi.
Część raportu poświęcona terapii rozpoczyna się od przeglądu literatury dotyczącej skuteczności różnych form terapii. Chociaż w literaturze przedmiotu opisano niewiele kontrolowanych badań dotyczących skuteczności terapii, jednak na podstawie ich wyników już dzisiaj można wskazać uzasadnione empirycznie modele terapeutyczne. W raporcie omówiono kilka aspektów terapii, między innymi rolę rodziców (opiekunów) w procesie terapeutycznym, a także kwestie, które należy rozważyć, dokonując wyboru między terapią indywidualną a grupową (lub między innymi sposobami prowadzenia terapii). Raport dostarcza wskazówek dotyczących konkretnych elementów terapii, a także tego, jak można włączyć te elementy w całościowy program działań interwencyjnych w wypadku, gdy proces terapeutyczny koncentruje się na kilku ważnych problemach.
Część poświęcona polityce publicznej rozpoczyna się od nakreślenia ogólnych ram decyzji politycznych dotyczących grupy poważniejszych - stanowiących zagrożenie dla innych dzieci - dziecięcych problemów z zachowaniami seksualnymi. W części tej przedstawiono wskazówki dotyczące konkretnych obszarów polityki przeciwdziałania takim problemom, takich jak rejestracja i powiadamianie, obowiązek zgłaszania przypadków krzywdzenia dzieci, wytyczne dotyczące usuwania dzieci ze środowiska rodzinnego, wytyczne dotyczące specyfiki środowisk, w których umieszcza się dzieci (izolowanie dzieci z SBP bądź umieszczanie ich razem z innymi dziećmi), polityka przekazywania informacjami oraz zasady współpracy interdyscyplinarnej. Raport dostarcza konkretnych wskazówek dotyczących decyzji w sprawie umieszczania dzieci poza rodziną, mając na względzie zarówno potrzeby i prawa pozostałych dzieci mieszkających w domu rodzinnym dziecka (bądź w danej społeczności), jaki dobro dziecka przejawiającego problemy z zachowaniami seksualnymi.
W zamierzeniu autorów raportu przedstawione w nim wnioski mają służyć jako praktyczne
wskazówki i rekomendacje. Członkowie Grupy Zadaniowej dołożyli starań, aby wnioski te opierały się na wynikach wiarygodnych badań empirycznych, na ogólnych zasadach dobrej praktyki oraz na powszechnie przyjętym kodeksie etycznym. Podobnie jak w wypadku innych raportów tego rodzaju, sądzimy, że zawarte w nim sugestie i zalecenia winny być starannie rozważone przez praktyków i decydentów, lecz nie należy ich mylić z formalnymi standardami działań.
Oto podsumowanie najważniejszych wniosków przedstawionych w niniejszym raporcie:
• Problemy z zachowaniami seksualnymi (SBP) u dzieci mogą się istotnie różnić pod względem stopnia dotkliwości i zagrożenia, jakie stanowią dla innych dzieci. Chociaż niektóre cechy SBP są dość powszechne, właściwie nie ma wśród nich właściwości uniwersalnych. Nie sposób też wskazać profilu czy też konstelacji czynników charakteryzujących dzieci, które przejawiają takie problemy.
• Zważywszy na różnorodność dzieci z SBP, większość decyzji dotyczących działań interwencyjnych, między innymi czasowego usunięcia dziecka z domu rodzinnego, umieszczenia go w innym środowisku, powiadomienia innych osób lub instytucji, wszczęcia postępowania prawnego oraz ograniczenia kontaktów dziecka przejawiającego SBP z innymi dziećmi, należy podejmować uważnie, na podstawie wnikliwej analizy poszczególnych przypadków. Ponieważ zarówno same dzieci, jak i ich otoczenie mogą się szybko zmieniać, trafność podjętych decyzji należy regularnie weryfikować.
• Pomimo poważnych obaw, że dzieci z SBP w przyszłości - w okresie dorastania i dorosłości - mogą się dopuszczać aktów wykorzystywania seksualnego, wyniki badań wskazują, że ryzyko popełniania przez nie przestępstw seksualnych jest bardzo niskie, zwłaszcza jeśli zapewni się im odpowiednią terapię. Badania dowodzą, że po krótkiej terapii przeprowadzonej w warunkach ambulatoryjnych długotrwałe ryzyko popełniania w przyszłości przestępstw seksualnych nie jest u dzieci z SBP wyższe niż u innych dzieci z populacji klinicznej (2%-3%).
• Na ogół dzieci przejawiające problemy z zachowaniami seksualnymi reagują na terapię pozytywnie i szybko, zwłaszcza w wypadku podstawowych interwencji poznawczo-behawioralnych i psychoedukacyjnych, w których uczestniczą także rodzice (opiekunowie) dziecka. Intensywna, restrykcyjna terapia SBP wydaje się konieczna tylko sporadycznie, w odosobnionych przypadkach.
• Dzieci przejawiające problemy z zachowaniami seksualnymi różnią się jakościowo od dorosłych sprawców wykorzystywania seksualnego. Wydają się stanowić odrębną populację, a nie tylko młodszą wersję dorosłych przestępców seksualnych. Strategie działania, procedury diagnostyczne i większość modeli terapeutycznych opracowanych z myślą o dorosłych sprawcach wykorzystywania seksualnego są nieodpowiednie w odniesieniu do dzieci z SBP.
• Izolowanie dzieci z SBP bądź umieszczanie ich w publicznych rejestrach przestępców seksualnych może być nieskuteczną metodą chronienia społeczności lokalnej, a jednocześnie naraża dzieci na naznaczanie i upośledzenie społeczne.
Refbacks
- There are currently no refbacks.