Przemoc rówieśnicza i uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – uwarunkowania i propozycje rozwiązań profilaktycznych

Piotr Plichta

Abstrakt


Artykuł zawiera uzasadnienia działań profilaktycznych i zaradczych oraz propozycje rozwiązań w obszarze przemocy rówieśniczej (bullyingu), w którą zaangażowani są uczniowie z tzw. specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, przede wszystkim z niepełnosprawnością. W świetle badań grupa ta jest bardziej narażona na ryzyko stania się ofiarą szeroko rozumianej agresji rówieśniczej i wykluczenia. W wielu sytuacjach czynniki związane z ryzykiem wiktymizacyjnym tej grupy uczniów prowadzą do zaangażowania się w roli sprawcy. Sytuację komplikują: brak populacyjnych badań pokazujących rzeczywistą skalę zjawiska w podgrupach wyróżnionych ze względu na typ specjalnych potrzeb edukacyjnych, mało zidentyfikowanych przykładów tzw. dobrych praktyk w obszarze zapobiegania i radzenia sobie z omawianym zjawiskiem oraz nisko oceniane, przez samych nauczycieli, własne kompetencje do pracy z takimi uczniami.

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


AbilityPath.org. (2011). Walk a mile in their shoes (Bullying and the Child with Special Needs. A Report and Guide). Pobrane z: http://www.abilitypath.org/areas--of-development/learning--schools/bullying/articles/walk-a-mile-in-their-shoes.pdf.

Bannink, R., Broeren, S., van de Looij-Jansen, P. M., de Waart, F. G., Raat, H. (2014). Cyber and Traditional Bullying Victimization as a Risk Factor for Mental Health Problems and Suicidal Ideation in Adolescents. Plos ONE, 9(4), 1–7. doi:10.1371/journal.pone.0094026.

Brzezińska, A. I., Jabłoński, S., Ziółkowska, B. (2014). Specyficzne i specjalne potrzeby edukacyjne. Edukacja 2(127), s. 37–52.

Douma, J. C. H, Dekker, M. C., Koot, H. M. (2006). Supporting parents of youths with intellectual disabilities and psychopathology. Journal of Intellectual Disability Research, 50, 570–582.

Fekkes, M., Pijpers, F. I. M., Fredriks, A. M., Vogels, T., Verloove-Vanhorick, S. P. (2006). Do bullied children get ill, or do ill children get bullied? A prospective cohort study on the relationship between bullying and health-related symptoms. Pediatrics, 117(5), 1568–1574.

Ferguson, C. J., Miguel, C. S., Kilburn, J. C., Sanchez P. (2009). The effectiveness of school-based anti-bulling programs: A meta-analytic review. Criminal Justice Review, 32, 401–414.

Flynt, S. W., Collins, M. R. (2004). Bullying and Children with Disabilities. Journal of Instructional Psychology, 31(4), 330–333.

Hodges, E., Perry, D. (1999). Personal and interpersonal antecedents and consequences of victimization by peers. Journal of Personality and Social Psychology, 76(4), 677–685.

Gray, C., Leigh, W. A. (2007). Ja i mój świat. Historyjki społeczne, s. 141. Waszawa: Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna.

Holzbauer, J. J., Conrad, C. F. (2010). A typology of disability Harassment in secondary schools. Career Development for Exceptional Individuals, 33(3), s. 143–154.

Insoo, O., Moss, J. M. (2012). School Bullying of Students with Special Needs: Counseling Issues and Effective Interventions. Journal Of Asia Pacific Counseling, 2(2), 147–160.

Griffiths, L. J., Wolke, D., Page, A. S., Horwood, J. P. (2006). ALSPAC Study Team, Obesity and bullying: Different effects for boys and girls. Archives of Disease in Childhood, 91, 121–125.

Hobbs, C. J., Hanks, H. G. I., Wynne, J. M. (1999). Child abuse and neglect. A Clinician’s handbook. London: Churchill, Livingstone.

Kumpulainen, K., Räsänen, E., Puura, K. (2001). Psychiatric disorders and the use of mental health services among children involved in bullying. Aggressive Behavior, 27, 102–110.

Kaukiainen, A., Salmivalli, C., Lagerspetz, K., Tamminen, M., Vauras, M., Mäki, H., Poskiparta, E. (2002). Learning difficulties, social intelligence, and self-concept: Connections to bully-victim problems. Scandinavian Journal of Psychology, 43, 269–278.

Little, L (2002). Middle-class mothers’ perceptions of peer and sibling victimization among children with Asperger’ssyndrome and nonverbal learning disorders. Issues in Comprehensive Pediatric Nursing, 25, 43–57.

Little, L. (2004). Victimization of children with disabilities. W: K. A. Kendall-Tackett (red.), Health consequences of abuse in the family: A clinical guide for evidence--based practice (s. 95–108). Washington: American Psychological Association.

Maag, J. W., Katsiyannis, A. (2012). Bullying and Students with Disabilities: Legal and Practice Considerations. Behavioral Disorders, 37(2), 78–86.

McNamara, B. E. (2013). Bullying and Students With Disabilities: Strategies and Techniques to Create a Safe Learning Environment for All. Londyn: SAGE Publications, Kindle Edition.

McNamara, B. E. (2013). HA HA SO Strategies. Pobrane z: http://www.bayschools.com/Portals/24/Bullying/hahaso.pdf.

Mastropieri, M. A., Scruggs, T. E. (1998). Enhancing school success with mnemonic strategies. Pobrane z: http://www.ldonline.org/article/5912/.

Mishna, F. (2003). Learning disabilities and bullying: Double jeopardy. Journal of Learning Disabilities, 36, 336– 347.

Nabuzoka, D. (2003). Teacher Ratings and Peer Nominations of Bullying and Other Behaviour of Children With and Without Learning Difficulties. Educational Psychology, 23(3), 307–321.

Nabuzoka, D. Smith, P. K. (1993). Sociometric status and behaviour of children with and without learning difficulties. The Journal of Child Psychology and Psychiatry, 34(8), 1435–1448.

Olweus, D. (1993). Bullying at school: What we know and what we can do. Malden: Blackwell Publishing.

Plichta, P. (2013). Młodzi użytkownicy nowych mediów z niepełnosprawnością intelektualną. Między korzyściami i zagrożeniami. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 12(1), 121–138.

Plichta, P., Olempska-Wysocka, M. (2013). Narażenie na agresję rówieśniczą niepełnosprawnych uczniów szkół integracyjnych w relacjach nauczycieli wspomagających. Studia Edukacyjne, 28, 169–189.

Plichta, P., Olempska-Wysocka, M. (2014). Agresja rówieśnicza wobec uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w relacjach pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych. Studia Edukacyjne, 33, 201–225.

Pyżalski, J. (2010). Polscy nauczyciele i uczniowie a agresja elektroniczna – zarys teoretyczny i najnowsze wyniki badań. W: M. Jędrzejko M., D. Sarzała (red.), Człowiek i uzależnienia (s. 103–106). Pułtusk–Warszawa: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.

Pyżalski, J. (2012). Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Pyżalski, J. (2014a). Bullying jako specyficzny rodzaj przemocy rówieśniczej. W: Materiały szkoleniowe Ośrodka Rozwoju Edukacji. Szkolenie pt.: „Liderzy profilaktyki agresji i przemocy”. Zadanie sfinansowane z Rządowego Programu na lata 2014 – 2016 „Bezpieczna i przyjazna szkoła”. Praca zbiorowa.

Pyżalski, J. (2014b). Co działa w przeciwdziałaniu przemocy rówieśniczej? Pobrane z: https://www.youtube.com/watch?v=IyDoDpK-MBg.

Pyżalski, J. (2014c). Przemoc rówieśnicza – o czym musimy pamiętać a często zapominamy. Pobrane z: http://ore.edu.pl/index.php?option=com_phocadownload&view=category&download=2712:przemoc-rwienicza-o-czym-musimy-pamitaa-czsto-zapominamy&id=55:profilaktyka-agresji-i-przemocy&Itemid=1148.

Pyżalski, J, Podgórska-Jachnik, D. (red. naukowa). (2015). Raport końcowy z „Badania potrzeb i satysfakcji z wybranych usług skierowanych do rodzin z dziećmi z orzeczoną niepełnosprawnością w wieku 8–16 lat”. Pobrane z: http://www.rcpslodz.pl/admin/zdjecia/file/2016/2016-01-29-DBA/rcps-lodz-badanie-potrzeb_015.pdf.

Pyżalski, J., Roland, E. (red.). (2011). Bullying a specjalne potrzeby edukacyjne. Podręcznik metodyczny. Łódź: WSP w Łodzi/Centrum Badań Behawioralnych Uniwersytetu Stavanger.

Rigby, K. (2010). What Schools can do – Fogging. Pobrane z: http://www.kenrigby.net/07c-Fogging.

Rose, C. A., Monda-Amaya, L. E., Espelage, D. L. (2011). Bullying Perpetration and Victimization in Special Education: A Review of the Literature. Remedial &Special Education, 32(2), 114. doi:10.1177/0741932510361247.

Rose, C. A., Monda-Amaya, L. E. (2012). Bulling and Victimization Among Students With Disabilities: Effective Strategies for Classroom Teachers. Interwention in School and Clinic, 48(2), 99–107.

Rose, C. A., Espelage, D. L., Monda-Amaya, L. E., Shogren, K. A., Aragon, S. R. (2015). Bullying and Middle School Students With and Without Specific Learning Disabilities: An Examination of Social-Ecological Predictors. Journal of Learning Disabilities, 48(3), 239–254.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Dz.U. 2008 nr 173 poz. 1072.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Dz.U. 2013 poz. 532.

Salmivalli, Ch. (2010). Consequences of school bullying and violence. Pobrane z: http://www.oecd.org/edu/skills-beyond-school/33866604.pdf.

Schor, D. P. (1987). Sex and sexual abuse in developmentally disabled adolescents. Seminars in Adolescent Medicine, 3(1), 1–7.

Sinason V. (1993). The special vulnerability of the handicapped child and adult: with special reference to mental handicap. W: C. J. Hobbs, J. M. Wynne (red.), Child Abuse. Londyn: Ballieres Tindall.

Strøm, I. F., Thoresen, S., Wentzel-Larsen, T., Dyb, G. (2013). Violence, bullying and academic achievement: A study of 15-year-old adolescents and their school environment. Child Abuse & Neglect, 37(4), 243–251. doi:10.1016/j.chiabu.2012.10.010.

Sudar-Malukiewicz, J. (2001). Nauczyciele szkół specjalnych i masowych wobec integracji społecznej osób upośledzonych umysłowo. W: A. Maciarz, Z. Janiszewska-Nieścioruk, H. Ochonczenko (red.), Człowiek niepełnosprawny w rodzinie i w środowisku lokalnym (s. 309–318). Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe.

Swearer, S. M., Wang, C, Maag, J. W., Siebecker, A. B., Frerichs, L. J. (2012). Understanding the bullying dynamic among students in special and general education. Journal of School Psychology, 50(4), 503–520.

van der Werf, C. (2014). The Effects of Bullying on Academic Achievement. Desarrollo Y Sociedad, (74), 275–308. doi:10.13043/DYS.74.6.

Vreeman, R. C., Carrol, A. E. (2007). A systematic review of school-based interventions to prevent bullying. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 161, 78–88.

Wang, C., Berry, B., Swearer, S. M. (2013). The Critical Role of School Climate in Effective Bullying Prevention. Theory Into Practice, 52(4), 296–302. doi:10.1080/00405841.2013.829735.

Wyczesany, J. (2006). Rola nauczyciela w procesie rewalidacji dzieci i młodzieży o specjalnych potrzebach edukacyjnych. W: Cz. Kosakowski, A. Krauze, S. Przybyliński (red.), Pomiędzy teorią a praktyką. Seria: „Dyskursy Pedagogiki Specjalnej” 5 (s. 131–139). Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.