Intrapersonalne korelaty agresywności u młodych ludzi – uwarunkowania podejmowania roli agresora lub ofiary

Marzanna Farnicka, Iwona Grzegorzewska

Abstrakt


Agresja młodych ludzi zarówno jako zjawisko społeczne, jak i problem psychologiczny jest przedmiotem wielu analiz teoretycznych i badań naukowych. Zazwyczaj ich celem jest określenie konsekwencji zachowań agresywnych, zwłaszcza w postaci rozwoju zachowań przestępczych. Wciąż brakuje jednak opracowań empirycznych dotyczących związku zachowań agresywnych polskiej młodzieży z czynnikami intrapersonalnymi. Głównym celem prezentowanych badań było określenie związku między przywiązaniem, temperamentem, agresywnością a zachowaniami agresywnymi młodych ludzi. W badaniach przyjęto wielowymiarowy model agresji Andersona i Bushmana.
Do pomiaru wykorzystano Skalę do badania agresywności Bussa-Perry’ego, Inwentarz przywiązania do rodziców i rówieśników Armsdena i Greenberga, Skalę temperamentu Bussa i Plomina oraz Kwestionariusz Mini DIA Österman i Björkqvista. Grupę badaną stanowiło 120 osób w wieku 16–19 lat.
Na podstawie badań można stwierdzić, że dominującą cechą temperamentu u osób z wysokim poziomem agresywności jest gniew. Ponadto znaleziono zależności wskazujące, że wysoki poziom zaufania i wysoki poziom alienacji w relacji z matką ma związek z komponentem agresywności – złością.
Natomiast podejmowanie zachowań agresywnych zależy od przeważającego wymiaru agresywności: częstość podejmowanych zachowań typu sprawca wzrasta wraz z ogólnym poziomem agresywności oraz częstością jej przejawiania w postaci agresji fizycznej i werbalnej, natomiast częstość podejmowania zachowań typu ofiara wzrasta wraz z odczuwanym poziomem złości i wrogości.

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Archer, D., McDaniel, P. (1995). Violence and gender: Differences and similarities across societies. W: B. R. Ruback, N. A. Wiener (red.), Interpersonal violent behaviors (s. 63–87). Nowy Jork: Springer.

Allen, J. P., Aber, J. L., Leadbeater, B. J. (1990). Adolescent problem behaviors: the influence of attachment and autonomy. Psychiatry Clinics of North America, 13(3), 455–467.

Amberson, S. R. (1978). Child Development. Nowy Jork: Holt, Rinehart and Winston.Anderson, C. A., Bushman, B. J. (2002). Human aggression. Annual Review of Psychology, 53(1), 27–51.

Anderson, C. A., Carnagey, N. L. (2004). Violent evil and the general aggression model. W: A. Miller (red.), The Social Psychology of Good and Evil (s. 168–192). Nowy Jork: Guilford Publications.

Armsden, G. C., Greenberg, M. T. (1987). The inventory of parent and peer attachment: relationships to well-being in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 16(5), 427–454.

Bakiera, L. (2014). Aversive Parenting. W: C. Pagani, M. Farnicka, H. Liberska, J. M. Ramirez (red.), Social and developmental conditionings (s. 97–98). Warszawa: Difin.

Barnown, S., Lucht, M., Freyberger, H. J. (2005). Correlates of aggressive and delinquent conduct problems in adolescence. Aggressive Behavior, 31(1), 24–39.

Berkowitz, L. (2012). A Different view of anger: the cognitive-neoassociation conception of the relation of anger to aggression. Aggressive Behavior, 38(4), 322–333

Björkqvist, K. (1994). Sex differences in physical, verbal and indirect aggression. Sex Roles, 30(3), 177–188.

Björkqvist, K. (2001). Different names, same issue. Social development, 10(2), 272–274.

Björkqvist, K., Österman, K., Lagerspeatz, K. M. J. (1994). Sex differences in covert aggression among adults. Aggressive Behavior, 20(1), 27–33.

Bowlby, J. (1988). A Secure base. Clinical applications of attachment theory. Londyn: Routledge.

Buss, A. H., Perry, M. P. (1992). The aggression questionnaire. Journal of Personality and Social Psychology, 63(3), 452–459.

Clark, L. A., Watson, D., Mineka, S. (1994). Temperament, personality, and the mood and anxiety disorders. Journal of Abnormal Psychology, 103(1), 103–116.

Cloninger, C. R. (1997). A psychobiological model of personality and psychopathology. Journal of Psychosomatic Medicine, 37(2), 91–102.

Coie, J., Dodge, K., Coppotelli, H. (1982). Dimensions and types of social status: a cross-age perspective. Developmental Psychology, 18(4), 557–570.

Collins, W. A. (1990). Parentchild relationships in the transition to adolescence: Continuity and change in interaction, affect, and cognition. W: R. Montemayor, G. Adams, T. Gullotta (red.), Advances in Adolescent Development, Vol 2: The Transition from Childhood to Adolescence (s. 85–106). Beverly Hills: Sage Publications.

DeRosier, M. E., Kupersmidt, J. B., Patterson, C. J. (1994). Children’s academic and behavioral adjustment as a function of the chronicity and proximity of peer rejection. Child Development, 65(6), 1799–1813.

Dill, K. E., Anderson, C. A., Anderson, K. B., Deuser, W. E. (1997). Effects of aggressive personality on social expectations and social perceptions. Journal of Research in Personality, 31(2), 272–292.

Dodge, K. A. (1986). A social information processing model of social competence in children. W: M. Perlmutter (red.), Minnesota Symposium on Child Psychology (Vol. 18). Hillsdale: Erlbaum.

Dodge, K. A., Pettit, G. S. (2003). A biopsychosocial model of the development of chronic conduct problems in adolescence. Developmental Psychology, 39(2): 349–371.

Eagly, A. H., Wood, W. (1999). The origins of aggression sex differences: Evolved dispositions versussocial roles. Behavioral and Brain Sciences, 22(02), 223–224.

Eisenberg, N., Spinrad, T. L., Eggum, N. D. (2010). Emotion-related self-regulation and its relation to children’s maladjustment. Annual Review of Clinical Psychology, 6, 495–525.

Elliott, D. (1994). Serious violent offenders: onset, developmental course and termination. Criminology, 32(1),1–21.

Fagot, B. I., Kavanagh, K. (1990). The prediction of antisocial behavior from avoidant attachment classifications. Child Development, 61(3), 864–873.

Farnicka, M., Liberska, H. (2013). Selected conditionings of aggressive behavior among polish student. Psychology Research, 4(12), 687–692.

Farrington, D. P. (1991). Childhood aggression and adult violence: Early precursors and later-life outcomes. W: D. J. Pepler, K. H. Rubin (red.), The Development and Treatment of Childhood Aggression (s. 5–29). Hillsdale: Lawrence Erlbaum.

Fergusson, D. M., Horwood, L. J., Ridder, E. M. (2005). Show me the child at seven: the consequences of conduct problems in childhood for psychosocial functioning in adulthood. Journal of Child Psychology and Psychiatry, and Allied Disciplines, 46(8), 837–849.

Frączek, A., Konopka, K., Smulczyk, M. (2013). Sex and country related specificity of readiness for aggression among adolescents. Przegląd Badań Edukacyjnych, 17(2), 87–97.

Fuligni, A. J. (1998). Parental authority, adolescent autonomy, and parentadolescent relationships: a study of adolescents from Mexican, Chinese, Filipino, and European backgrounds. Developmental Psychology, 34(4), 782–792.

Gajewski, J., Małkowska-Szkutnik, A. (2012). Rodzinne i rówieśnicze czynniki związane z upijaniem się i paleniem tytoniu przez 15-letnią młodzież. Developmental Period Medicine, 16(4), 322–328.

Grzegorzewska, I. (2013). Odporność psychiczna dzieci alkoholików. Warszawa: Scholar.

Kaźmierczak, M., Błażek, M., Pastwa-Wojciechowska, B. (2013). Osobowościowe korelaty postaw przemocy wobec kobiet i mężczyzn z uwzględnieniem poziomu organizacji osobowości O. Krenberga. Czasopismo Psychologiczne, 19(1), 37–46.

Kazdin, A. E. (1995). Conduct disorders in childhood and adolescence (wyd. II). Thousand Oaks: Sage.

Konopka, K., Frączek, A., Dominiak-Kochanek, M. (2013) Parenting styles and readiness for interpersonal aggression among young adults. Referat wygłoszony na XVII Workshop Aggression, Bielefeld, 7–9.11.2013.

Krahé, B. (2005). Agresja. Gdańsk: GWP.

Krahé, B. (2014). Sexual aggression in adolescence: risky sexual scripts and sexual behaviors. Rocznik Lubuski, 40(1), 75–90.

Kupersmidt, J. B., Coie, J. D. (1990). Preadolescent peer status, aggression, and school adjustment as predictors of externalising problems in adolescence. Child Development, 61(5), 1350–1362.

Lewis, M., Feiring, C., McGuffog, C., Jaskir, J. (1984). Predicting psychopathology in six year-olds from early social relations. Child Development, 55(1), 123–136.

Lytton, H., Romney, D. M. (1991). Parents’ differential socialization of boys and girls: a meta-analysis. Psychological Bulletin, 109(2), 267–296.

Malatesta, C. Z., Wilson, A. (1988). Emotion cognition interaction in personality development: a discrete emotions, functionalist analysis. British Journal of Social Psychology, 27 (Pt 1)(1), 91–112.

Mazur, J., Małkowska-Szkutnik, A. (2011). Wyniki badań HBSC 2010. Raport techniczny. Warsaw: IMiD.

Moffitt, T. E., Caspi, A., Harrington, H., Milne, B. J. (2002). Males on the life coursepersistent and adolescence-limited antisocial pathways: Follow-up at age 26 years. Development and Psychopathology, 14(1), 179–207.

Morton, B. E., Rafto, S. (2006). Sex and Aggression. W: K. Österman, K. Bjorkqvist (red.), Contemporary Research on aggression (s. 279–287). Abo: Abo Akademi University.

Nurmi, J.-E. (2004). Socialization and self-development: Channeling, selection, adjustment and reflection. W: R. Lerner, L. Steinberg (red.), Handbook of adolescent psychology (s. 243–256). Nowy Jork: Wiley.

Olewus, D. (1979). Stability of aggressive reaction patterns in males. Psychological Bulletin, 86(4), 852–875.

Oniszczenko, W. (1997). Kwestionariusz Temperamentu EAS Arnolda H. Bussa i Roberta Plomina. Wersja dla dorosłych i dla dzieci. Adaptacja polska. Podręcznik. Warszawa: PTP.

Österman, K., Björkqvist, K. (1998). The mini direct indirect aggression inventory. Abo: Abo Akademii.

Patterson, G. R., Reid, J., Dishion, T. (1992). Antisocial Boys. Eugene: Castillia.

Parrot, D. (2013). Verification of GAM Model – lecture, XVI Workshop Aggression, Bielefeld, Niemcy, Listopad 2013.

Pettit, G. S., Bates, J. E., Dodge, K. A. (2006). Supportive parenting, ecological context and children’s adjustment: a seven-year longitudinal study. Child Development, 68(5), 908–923.

Plopa, M. (2005). Family Psychology. Elbląg: WEUHE.

Reid, J. B., Patterson, G. R. (1989). The development of antisocial behaviour patterns in childhood and adolescence. European Journal of Personality, 3(2), 107–119.

Reneken, B., Egeland, B., Marvinney, D., Mangelsdorf, S., Sroufe, L. A. (1989). Early childhood antecedents of aggression and passive-withdrwal in early elementary school. Journal of Personality, 57(2), 257–281.

Rothbart, M. K. (2011). Becoming who we are: Temperament and personality in development. Nowy Jork: Guilford.

Rothbart, M. K., Bates, J. E. (1998). Temperament. W: W. Damon (red.), Handbook of Child Psychology (Vol. 3) (s. 105–176). Nowy Jork: John Wiley & Sons, Inc.

Rothbart, M. K., Derryberry, D., Posner, M. I. (1994). A psychobiological approach to the development of temperament. W: J. E. Bates, T. D. Wachs (red.), Temperament: Individual differences at the interface of biology and behaviour (s. 83–116). Waszyngton: American Psychological Association.

Rothbart, M. K., Posner, M. I., Hershey, K. L. (1995). Temperament, attention, and developmental psychopathology. W: D. Cicchetti, D. J. Cohen (red.), Manual of developmental psychopathology (Vol. 1) (s. 315–340). Nowy Jork: John Wiley & Sons, Inc.

Rubin, K. H., Bukowski, W. M., Parker, J. G. (1998). Peer interactions, relationships, and groups. W: W. Damon, N. Eisenberg (red.), Handbook of child psychology: Vol. 3. Social, emotional, and personality development (5 wyd., s. 619–700). Nowy Jork: Wiley.

Rubin, K., Chen, X., McDougall, P., Bowker, A., McKinnon, J. (1995). The waterloo longitudinal project: Predicting adolescent internalizing and externalizing problems from early and mid-childhood. Development and Psychopathology, 7, 751–764.

Rutkowska, M., Frączek, A. (2013). Child – rearing practices and readiness for aggression among juvenile delinquents. Referat wygłoszony na XVII Workshop Aggression, Bielefeld, 7–9, 11.2013.

Sanson, A., Oberkleid, F. Pedlow, R., Prior, M. (1991). Risk indicators: assessment of infancy predictors of pre-school behavioural maladjustment. J Child Psychol Psychiatry, 32(4), 609–26.

Smetana, J. G. (2010). Adolescents, families, and social development: How teens construct their worlds. West Sussex: Wiley-Blackwell.

Steinberg, L. (1988). Reciprocal relation between parent-child distance and pubertal maturation. Developmental Psychology, 24(1), 122–128.

Steinberg, L. (1989). Pubertal maturation and parent-adolescent distance: An evolutionary perspective. W: G. Adams, R. Montemayor, T. Gullota (red.), Advances in Adolescent Development, Tom 1 (s. 71–79). Beverly Hills: Sage Publications.

Wentzel, K. R., Asher, S. R. (1995). Academic lives of neglected, rejected, popular, and controversial children. Child Development, 62(5), 1066–1078.

Wójcik, D. (1978). Środowisko szkolne a nieprzystosowanie społeczne młodzieży. W: J. Jasiński (red.), Zagadnienia nieprzystosowania społecznego i przestępczości w Polsce (s. 340–352). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Państwowej Akademii Nauk.

Wojciszke, B. (2011). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Zahn-Waxler, C. (1993). Warriors and worriers: Gender and psychopathology. Development and Psychopathology, 5(1–2), 79–89.

Zocollilo, M. (1993). Gender and the development of conduct disorder. Development and Psychopathology, 5, 1–2, 65–78.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.