Traumatyczne przeżycia matki ciężarnej a zdrowie jej dziecka

Jadwiga Jośko-Ochojska

Abstrakt


Na psychikę i zdrowie dziecka wpływa wiele czynników, w tym stan psychiczny matki w czasie ciąży. Traumatyczne przeżycia ciężarnej wpływają na rozwój mózgu płodu, powodując hamowanie neurogenezy, atrofię neuronów hipokampa i kory przedczołowej, przerost jąder migdałowatych, zaburzenia w synapsach, zaburzenia plastyczności mózgu i wiele innych zmian. Silny, przewlekły stres podczas ciąży może być przyczyną poronienia, porodu przedwczesnego lub niskiej masy urodzeniowej dziecka. Zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym mogą spowodować także depresję, choroby psychiczne, różne choroby somatyczne i zaburzenia osobowości. Od czasu, kiedy mamy do dyspozycji badania neuroobrazowe mózgu, możemy już opierać się nie tylko na badaniach eksperymentalnych w stresie u zwierząt, ale także badać przeżycia traumatyczne u ludzi w czasie rzeczywistym. W ciągu ostatniej dekady badania neuroobrazowe, genetyczne i epigenetyczne zmieniły nasz pogląd na temat traumy i przewlekłego stresu. Głębokie przeżycia psychiczne mogą uczynić życie nieznośnym. Wiedząc jednak o tym, jakie mechanizmy kierują naszym życiem, potrafimy w wielu przypadkach przeciwdziałać ich następstwom lub starać się naprawić to, co zostało zniszczone nie z naszej winy. Wpływ na nasze funkcjonowanie i zdrowie sięga bowiem znacznie głębiej, sięga nawet do przeżyć naszych przodków. Jest to związane z dziedziczeniem epigenetycznym i tzw. pamięcią komórkową. Negatywne emocje mogą doprowadzić do poważnych konsekwencji. Na szczęście możemy wzbudzić w sobie pozytywne emocje, których dobroczynny wpływ jest nie do przecenienia. Świadoma kontrola naszych myśli i emocji, ustawiczne życzliwe podejście do osób bliskich i obcych powoduje znaczące, korzystne zmiany w mózgu, które również możemy zarejestrować przy użyciu badań neuroobrazowych. Potrafimy wtedy stwierdzić nawet powstawanie nowych neuronów w mózgu, w obliczu czego powiedzenie „miłość buduje” nabiera nowego znaczenia.

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Agustín-Pavón, C., Braesicke, K., Shiba, Y., Santangelo, A. M., Mikheenko, Y., Cockroft, G., Asma, F., Clarke, H., Man, M. S., Roberts, A. C. (2012). Lesions of ventrolateral prefrontal or anterior orbitofrontal cortex in primates heighten negative emotion. Biol Psychiatry, 72(4), 266–72.

Berkowitz, G. S. (2003). The World Trade Center disaster and intrauterine growth restriction. JAMA, 290, 595–596.

Bowers, M. E., Yehuda, R. (2016). Intergenerational Transmission of Stress in Humans. Neuropsychopharmacology, 1, 232–44.

Bruder, G. E. (2005). Electroencephalographic measures of regional hemispheric activity in offspring at risk for depressive disorders. Biological Psychiatry, 57, 328–335.

Carrion, V. G., Weems, C. F., Reiss, A. L. (2007). Stress predicts brain changes in children: a pilot longitudinal study on youth stress, posttraumatic stress disorder, and the hippocampus. Pediatrics, 119, 509–516.

Collados, Z. J. (2002). Depresja u dzieci i młodzieży. Kraków. Wydawnictwo ESPE.

Dias, B. G., Ressler, K. J. (2014). Parental olfactory experience influences behavior and neural structure in subsequent generations. Nature Neuroscience, 17, 89–96.

Eisenberg, N. (2000). Emotion, regulation, and moral development. Annu Rev Psychol, 51, 665–697.

Emanuele, E. (2011). NGF and romantic love. Arch Ital Biol, 2, 265–268.

Fransson, E., Dubicke, A., Byström, B., Ekman-Ordeberg, G., Hjelmstedt, A., Lekander, M. (2012). Negative emotions and cytokines in maternal and cord serum at preterm birth. Am. J. Reprod. Immunol, 67(6), 506–14.

Glover, V., Bergman, K., Sarkar, P., O’Connor, T. G. (2009). Association between maternal and amniotic fluid cortisol is moderated by maternal anxiety. Psychoneuroendocrinology, 34, 430–435.

Gregory, S., Ffytche, D., Simmons, A., Kumari, V., Howard, M., Hodgins, S., Blackwood. N. (2012). The antisocial brain: a psychopathy matters – a structural MRI investigation of antisocial male offenders. Arch Gen Psychiatry, 69(9), 962–972.

Jośko-Ochojska, J. (red.). (2013). Lęk – nieodłączny towarzysz człowieka od początku aż do śmierci. Katowice: Śląski Uniwersytet Medyczny.

Jośko-Ochojska, J. (red.). (2014). W przestrzeni stresu i lęku. Stres nasz codzienny. Katowice: Śląski Uniwersytet Medyczny.

Jośko-Ochojska, J. (red.). (2015). Zrozumieć drugiego człowieka. Empatia w medycynie i komunikacji społecznej. Katowice: Śląski Uniwersytet Medyczny.

Jośko-Ochojska, J. (red.). (2016). Medyczne i społeczne aspekty traumy. Katowice: Śląski Uniwersytet Medyczny.

Khashan, A. S., Abel, K. M., McNamee, R., Pedersen, M. G., Webb, R. T., Baker, P. N., Kenny, L. C., Mortensen, P. B. (2008). Higher risk of offspring schizophrenia following antenatal maternal exposure to severe adverse life events. Arch Gen Psychiatry, 65(2), 146–52.

Laplante, D. P., Brunet, A., Schmitz, N., Ciampi, A., King, S. (2008). Project Ice Storm: prenatal maternal stress affects cognitive and linguistic functioning in 5½-year--old children. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry. 47(9), 1063–1072.

Lupiena, S. J., Parentd, S., Evanse, A. C., Tremblay, R. E., Zelazoi, P. H., Corboj, V., Pruessnerj, J. C, Séguin, R. C. (2011). Larger amygdala but no change in hippocampal volume in 10-year-old children exposed to maternal depressive symptomatology since birth. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 108, 14324–14329.

Masi, G., Brovedani, P. (2011). The hippocampus, neurotrophic factors and depression: possible implications for the pharmacotherapy of depression. CNS Drugs, 1(25), 913–31.

Moog, N. K., Buss, C., Entringer, S., Shahbaba, B., Gillen, D. L., Hobel, C. J., Wadhwa, P. D. (2015). Maternal Exposure to Childhood Trauma Is Associated During Pregnancy with Placental-Fetal Stress Physiology. Biol Psychiatry. pii: S0006–3223(15)00731–3. DOI: 10.1016/j.biopsych.2015.08.032.

O’Connor, T. G., Bergman, K., Sarkar, P., Glover, V. (2013). Prenatal cortisol exposure predicts infant cortisol response to acute stress. Developmental Psychobiology, 55(2), 145–155.

Ogińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2010). Rozwój potraumatyczny – charakterystyka i pomiar. Psychiatria, 4, 129–142.

Paszkowski, M., Czuczwar, P., Woźniak, S., Paszkowska, M., Szkodziak, P., Patyra, K., Paszkowski, T. (2016). Selected non-somatic risk factors for pregnancy loss in patients with abnormal early pregnancy. Ann Agric Environ Med, 23(1), 153–6.

Rajkowska, G., Miguel-Hidalgo, J. J. (2007). Gliogenesis and glial pathology in depression. CNS Neurol Disord Drug Targets, 6, 219–33.

Szubert, S., Florkowski, A., Bobińska, K. (2008). Wpływ stresu na zmiany plastyczności mózgu i rozwój wybranych zaburzeń psychicznych. Pol. Merk. Lek. XXIV, 140, 162.

Teicher, M. H., Andersen, S. L., Polcari, A., Anderson C. M., Navalta, C. P. (2002). Developmental neurobiology of childhood stress and trauma. Psychiatr Clin North Am, 25(2), 397–426.

Thomas, R. M., Hotsenpiller, G., Peterson, D. A. (2007). Acute psychosocial stress reduces cell survival in adult hippocampal neurogenesis without altering proliferation. J Neurosci, 27, 2734–2743.

Yehuda, R. (2002). Current status of cortisol findings in post-traumatic stress disorder. Psychiatr Clin North Am, 25, 341–368.

Yehuda, R. (2014). Influences of maternal and paternal PTSD on epigenetic regulation of the glucocorticoid receptor gene in Holocaust survivor offspring. Am J Psychiatry, 8, 872–80.

Yehuda, R., Engel, S. M., Brand, S. R., Seckl, J., Marcus, S. M., Berkowitz, G. S. (2005). Transgenerational effects of PTSD in babies of mothers exposed the WTC attacks during pregnancy. J. Clin. Endocrinol. Metab, 90, 4115–4118.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.