Obowiązek zgłaszania przypadków przemocy wobec dzieci w praktyce lekarskiej

Kamila Chmielewska

Abstrakt


Pracownicy ochrony zdrowia odgrywają niezwykle ważną rolę w wykrywaniu przemocy i zaniedbań wobec dzieci, a ich aktywna postawa może skutecznie przyczynić się do zapobiegania kolejnym przypadkom stosowania przemocy wobec małoletnich. Osoby doznające przemocy mają prawo oczekiwać, że lekarze prócz pomocy medycznej okażą im wsparcie i pomogą znaleźć wyjście z trudnej sytuacji. Lekarz ma codziennie bezpośredni kontakt z ludźmi. Jeśli cieszy się zaufaniem pacjentów, wykazuje motywację i ma odpowiednią wiedzę, może odegrać ogromną rolę w powstrzymaniu przemocy. Ustawiczne dokształcanie pracowników medycznych, organizowanie działań profilaktycznych i kampanii informacyjnych ma zasadnicze znaczenie we wzmocnieniu systemu ochrony dzieci. Artykuł prezentuje najważniejsze zagadnienia z zakresu prawa oraz praktyczne aspekty działania lekarza w przypadku powzięcia wiadomości o podejrzeniu popełnienia przestępstwa ściganego z urzędu na szkodę pokrzywdzonego dziecka.

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Bazyluk E., Kulka M. Rozporządzenie w sprawie procedury „Niebieskie Karty” – komentarz. Pobrane z: http://www.niebieskalinia.info/index.php/zadania- -sluzb/59-rozporzadzenie-w-sprawie-procedury-niebiekie-karty-komentarz.

Bieńkowska, E., Mazowiecka, L. (2009). Obowiązek powiadamiania o przestępstwach przeciwko rodzinie. W: E. Bieńkowska, L. Mazowiecka, Prawa ofiar przestępstw. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo Oficyna.

Bodio, J. (2003). Komentarz aktualizowany do art. 572 Kodeksu postępowania cywilnego. W: A. Jakubecki (red.), Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego. Warszawa: LexOmega.

Boratyńska, K. T. (2007). Komentarz do art. 304 k.p.k. W: K. T. Boratyńska, A. Górski, A. Sakowicz, A. Ważny, Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Warszawa: C.H. Beck.

Brzozowska, M. (2009). Obowiązek zgłaszania przypadków przemocy wobec dzieci. Gazeta Lekarska, 4(220), 29–31.

Dukiet-Nagórska, T. (2008). Autonomia pacjenta a polskie prawo karne. Warszawa; Kraków: Oficyna.

Filar, M., Krześ, S., Marszałkowska-Krześ, E., Zaborowski, P. (2004). Odpowiedzialność lekarzy i zakładów opieki zdrowotnej. Warszawa: LexisNexis.

Filar, M. (2000). Lekarskie prawo karne. Kraków: Kantor Wydawniczy „Zakamycze”.

Fundacja Dzieci Niczyje. Interwencja dla pracowników ochrony zdrowia. Pobrane z: http://fdn.pl/interwencja-dla-pracownikow-ochrony-zdrowia.

Goniewicz, M., Goniewicz, K. (2011). Przemoc wobec dzieci – aspekty etyczno- -prawne. Forum Medycyny Rodzinnej, 2011, tom 5, nr 5.

Góra-Błaszczykowska, A. (2011). Komentarz do art. 572 Kodeksu postępowania cywilnego. W: H. Dolecki, T. Wiśniewski (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom III. Artykuły 506–729. Warszawa: Lex.

Grajewski, J., Steinborn, S. (2013). Komentarz do art. 304 Kodeksu postępowania karnego. W: L. K. Paprzycki (red.), Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz do art. 1–424. Warszawa: Lex.

Gruszczyńska, B. (2007). Przemoc wobec kobiet w Polsce. Aspekty prawnokryminologiczne. Kraków: Oficyna.

Hofmański, P. (red.). (2007). Kodeks postępowania karnego. Komentarz do artykułów 297–467. Tom II. Warszawa: C.H. Beck.

Huk, A. (2001). Tajemnica zawodowa lekarza. Prokuratura i Prawo, 2001, nr 6. Jaros, P. (2013). Rzecznik Praw Dziecka w Polsce. Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Dziecka.

Jarosz, E. (2007). Globalne standardy ochrony dzieci przed krzywdzeniem. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 6(2), 6–27.

Jarosz, E. (2008). Międzynarodowe standardy przeciwdziałania krzywdzeniu dzieci. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.

Jarosz, E. (2009). Ochrona dzieci przed krzywdzeniem. Perspektywa globalna i lokalna. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Jarosz, E. (2012). Jak rozwijała się idea ochrony dzieci przed przemocą? W: E. Jarosz, A. Nowak, Dzieci ofiary przemocy w rodzinie. Raport Rzecznika Praw Dziecka. Funkcjonowanie znowelizowanej ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Dziecka.

Jarosz, E. (2014). Jakość dzieciństwa w Polsce – diagnoza krytyczna i rekomendacje. Prawa Dziecka, 2014, nr 2, s. 2–10.

Jarosz, E., Nowak, A. (2012). Dzieci ofiary przemocy w rodzinie. Raport Rzecznika Praw Dziecka. Funkcjonowanie znowelizowanej ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Dziecka.

Kapko, M. Komentarz do art. 40 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Syst. Inf. elektr. LexOmega.

Karasowska, A. (2004). Krzywdzenie dzieci w rodzinie alkoholowej. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 3(3), 6–17.

Kardas, P. (2007). Odpowiedzialność za nadużycie władzy publicznej w przypadku niezawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. Prokuratura i Prawo, 2007, nr 7–8.

Karkowska, D. (2009). Prawa pacjenta. Warszawa: Oficyna.

Karkowska, D. (2012). Zawody medyczne. Warszawa: Wolters Kluwer. Kędziora, R. (2009). Odpowiedzialność karna lekarza w związku z wykonywaniem czynności medycznych. Warszawa: Oficyna.

Kluczyńska, S., Wrona, G. (2013). Lekarzu, reaguj na przemoc! Przewodnik dla pracowników ochrony zdrowia. Warszawa; Kraków: Instytut Łukasiewicza. Komenda Główna Policji. Wybrane statystyki – Przemoc w rodzinie. Pobrane z: http:// www.statystyka.policja.pl/portal/st/944/50863/Przemoc_w_rodzinie.html.

Kubiak, R. (2014). Zmiana trybu ścigania przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności a obowiązek denuncjacyjny ciążący na osobach wykonujących zawód medyczny. W: T. Grzegoryczyk (red.), Polski proces karny i materialne prawo karne w świetle nowelizacji z 2013 r. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Tylmanowi z okazji Jego 90. urodzin. Warszawa: LexisNexis.

Kühn, G. (2010). Przypadki krzywdzenia dzieci ze skutkiem śmiertelnym. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 9(3), 7–23.

Kulesza, M., Niziołek, M. (2010). Etyka służby publicznej. Warszawa: Wolters Kluwer.

Ładoś, S. (2012). Tajemnica psychiatryczna jako kwalifikowana tajemnica lekarska. W: S. Ładoś, Pozycja prawna oskarżonego z zaburzeniami psychicznymi. Warszawa: Wolters Kluwer.

Łupiński, J. (2009). Społeczny obowiązek zawiadomienia o przestępstwie. Prokuratura i Prawo, 2009, nr 1.

Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej (2012). Diagnoza dotycząca realizacji zadań wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie wykonywanych przez zespoły interdyscyplinarne/grupy robocze, a także realizacji procedury „Niebieskie Karty” w oparciu o rozporządzenie w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”. Pobrane z: http://www.mpips.gov.pl/gfx/mpips/userfiles/_public/1_NOWA%20 STRONA/Przemoc%20w%20rodzinie/2013/RAPORT_Z_BADAN_ FUNKCJONOWANIE_ZI_GR_I_REALIZACJA_NK.pdf.

Ministerstwo Sprawiedliwości (2013). Informator dla sędziów, prokuratorów i kuratorów sądowych dotyczący przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Stargard Gdański: EKB.

Najwyższa Izba Kontroli (2013). Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie przez administrację publiczną. Pobrane z: https://www.nik.gov.pl/kontrole/wyniki-kontroli-nik/pobierz,nik-p-12-107-przemoc-w-rodzinie-1,typ,kk.pdf.

Naumann, E. (2010). Dziecko jako śmiertelna ofiara przestępstw. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 9(3), 24–30.

Nikodemska, S. (2000). Przemoc wobec dzieci – przegląd badań. Niebieska Linia, nr 4/2000. Odrowąż-Sypniewski, W. (2005). Opinia prawna na temat zgodności z Konstytucją RP przepisów zawartych w sprawozdaniu podkomisji o rządowym projekcie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Pobrane z: http://orka.sejm.gov.pl/ IEKSBAS.nsf/0/C12570A00047DA1EC12570DE00481F8A?OpenDocument.

ONZ (2006). Ogólny Komentarz nr 8 Komitetu Praw Dziecka ONZ z 2006 roku (General Comment No 8). Pobrane z: http://www.refworld.org/docid/460bc7772.html

Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (2005). Badanie wśród pracowników ośrodków pomocy społecznej na temat procedury „Niebieskie Karty”. Pobrane z: http://www.parpa.pl/download/pracownicy_socjalni.pdf.

Pinheiro, S. (2006). World Report on Violence against Children. Pobrane z: http:// www.unicef.org/violencestudy/reports.html.

Pochopień, P. (red.). (2012). Dokumentacja medyczna. Warszawa: Wolters Kluwer.

Pruś, P. (2011). Komentarz do art. 572 k.p.c. W: M. Manowska (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Warszawa: LexisNexis.

Przyborowska, K. (2013). Co z tą procedurą? Informator dla przedstawicieli pomocy społecznej, oświaty i ochrony zdrowia, dotyczący realizacji procedury Niebieskie karty. Warszawa: Stowarzyszenie OPTA.

Rejman, G. (1991). Odpowiedzialność karna lekarza. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 roku w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno- -edukacyjne (Dz. U. 2011.50.259).

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 roku w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz. U. Nr 209, poz. 1245).

Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 22 października 2010 roku w sprawie wzoru zaświadczenia lekarskiego o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 201, poz. 1334).

Rynek zdrowia (2013). RPD: stomatolodzy mogą rozpoznać dzieci molestowane seksualnie. Pobrane z: http://www.rynekzdrowia.pl/Nauka/RPD-stomatolodzymoga-rozpoznac-dzieci-molestowane-seksualnie,129169,9.html.

Rusinek, M. (2007). Tajemnica zawodowa i jej ochrona w polskim procesie karnym. Warszawa: Wolters Kluwer.

Rzecznik Praw Dziecka (2012). Informacja o działalności Rzecznika Praw Dziecka za rok 2012 oraz uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka. Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Dziecka.

Rzecznik Praw Dziecka (2013a). Rola lekarza dentysty w rozpoznawaniu objawów przemocy wobec dzieci. Pobrane z: http://brpd.gov.pl/sites/default/files/rpd_ stare/uploadfiles/publikacje/rola_lekarza_dentysty.pdf.

Rzecznik Praw Dziecka (2013b). Polacy wobec bicia dzieci. Raport z badań 2013. Pobrane z: http://brpd.gov.pl/aktualnosci-ksiazki-informatory-poradniki/ polacy-wobec-bicia-dzieci-raport-z-badan-2013.

Skórzyńska, H., Pacian, A. (2005). Zjawisko przemocy wobec dzieci w ocenie lekarzy pierwszego kontaktu. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 4(2), 123–133.

Spurek, S. (2009). Komentarz do art. 9(a), art. 9(b), art. 9(c) ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Syst. inf. pr. LexOmega.

Spurek, S. (2000). Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.

Sulikowska, L. (2013). Kiedy zadzwonić na Policję?. Gazeta Lekarska, 2013-03, 34–35.

Syroka-Marczewska, K. (2012). Odpowiedzialność karna lekarza – wybrane aspekty. W: Wina i kara. Księga pamięci Profesor Genowefy Rejman. Studia Iuridica tom 55, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Szymańczak, J. (2000). Przemoc w rodzinie. Zarys problematyki. Warszawa: Kancelaria Sejmu, Biuro studiów i ekspertyz. Pobrane z: http://biurose.sejm. gov.pl/teksty_pdf_00/r-181.pdf.

Tuszkiewicz-Misztal, E., Czajka, K. (2003). Lekarz – dziecko krzywdzone. Aspekty etyczno-prawne. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 2(4), 50–52.

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 roku – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.).

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2014 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2004 nr 210, poz. 2135).

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493, z późn. zm.).

Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. 997 Nr 28, poz. 152, z późn. zm.).

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny (Dz. U. Nr 209, poz. 1245, z późn. zm.).

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.).

Ustawa z dnia 6 stycznia 2000 roku o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz. U. 2000 Nr 6, poz. 69, z poźn. zm).

Ustawa z dnia 15 lipca 2011 roku o zawodzie pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2011, Nr 174, poz. 1039).

Włodarczyk, J., Makaruk, K. (2013). Ogólnopolska diagnoza problemu przemocy wobec dzieci. Wyniki badania. Fundacja Dzieci Niczyje. Pobrane z: http://fdn.pl/ ile-dzieci-w-polsce-jest-krzywdzonych.

Wrona, G. (2013). Lekarz w grupie roboczej i zespole interdyscyplinarnym. Pobrane z: http://www.lekarzureagujnaprzemoc.pl/index.php/prawo/komentarz-prawnika/11-lekarz-w-grupie-roboczej-i-zespole-interdyscyplinarnym.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 grudnia 1998 roku, sygn. I ACa 1004/98.

Wystąpienie generalne Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministra Zdrowia z dnia 6 maja 2013 roku. Pobrane z: http://brpd.gov.pl/sites/default/files/rpd_stare/wystapienia/ wyst_2013_04_06_mnisw_mz.pdf.

Wystąpienie generalne Rzecznika Praw Dziecka do Prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej z dnia 27 lipca 2012 roku. Pobrane z: http://brpd.gov.pl/sites/default/files/rpd_stare/wystapienia/wyst_2012_07_27_nrl.pdf.

Wytyczne Prokuratora generalnego z dnia 1 kwietnia 2014 roku dotyczące zasad postępowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Pobrane z: http://www.pg.gov.pl/wytyczne-prokuratora-generalnego-1449/wytyczne-i-zarzadzenia-2.html.

Zatyka, E. (2011). Lekarski obowiązek udzielania pomocy w świetle prawa karnego. Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer.

Zielińska, E. (2005a). Opinia na temat projektu ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Pobrane z: http://orka.sejm.gov.pl/IEKSBAS.nsf/0/ C12570A00047DA1EC12570DE00480C33?OpenDocument.

Zielińska, E. (2005b). Opinia prawna do propozycji zmian do rządowego projektu ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (dr 3639) zaproponowanych na posiedzeniu podkomisji nadzwyczajnej. Pobrane z: http://orka.sejm.gov.pl/IEKSBAS. nsf/0/C12570A00047DA1EC12570DE00481597?OpenDocument.

Zielińska, E. (red.). (2008). Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer.

Zieliński, A. (2010). Komentarz do art. 572 k.p.c. W: A. Zieliński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Warszawa: C.H. Beck.

Żyznowski, T. (2006). Komentarz do art. 572 k.p.c. W: K. Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Warszawa: C.H. Beck.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.