Meandry dręczenia szkolnego – ujęcie zjawiska w paradygmacie badań jakościowych

Abstrakt

Specyficznym rodzajem przemocy rówieśniczej jest bullying (dręczenie). Zjawisko to jest w swej istocie niezwykle złożone. Stanowi konfigurację trzech właściwości, do których powszechnie zalicza się: intencjonalność działań sprawcy, nierównowagę siły i powtarzalność zachowań w czasie, które mogą przybierać różne formy. Badania poświęcone dręczeniu szkolnemu prowadzone są na całym świecie już od ponad czterech dekad. Mają one najczęściej charakter badań ilościowych w dużych próbach, których głównym celem jest ustalenie rozmiarów zjawiska, jego częstotliwości i dotkliwości. Powściągliwość w prowadzeniu badań jakościowych w tym zakresie jest zaskakująca, biorąc pod uwagę społeczny charakter zjawiska i potrzebę poznania jego kontekstu. W tekście zwrócono uwagę na odczuwaną w coraz większym stopniu potrzebę badań jakościowych dotyczących dręczenia szkolnego i dokonano przeglądu istniejących badań z tego zakresu. Stwierdzono, że badania te podejmują dwa główne problemy badawcze, tj. znaczenia przypisywane zachowaniom związanym z dręczeniem szkolnym oraz kontekst tych zachowań. Zaprezentowano ważniejsze osiągnięcia tych studiów empirycznych. Skonstatowano, że badania jakościowe wypełniają dostrzeżone luki w wiedzy na temat dręczenia szkolnego i odkrywają nowe jego wątki mogące stać się inspiracją do dalszych studiów. Ponadto za sprawą jakościowych badań bullyingu uchwycić można wiele jego niuansów i skontekstualizowanego rozumienia poszczególnych, znaczących dla zjawiska czynników