Seksualizacja – definicje, polemiki i próba rekonceptualizacji

Monika Zielona-Jenek

Abstrakt


Celem niniejszego artykułu jest przegląd sposobów definiowania seksualizacji, zmian i dyskusji wokół tego pojęcia, a także ich znaczenia dla nauki oraz praktyki społecznej. Pojęcie seksualizacji początkowo było używane w piśmiennictwie w sposób niekonsekwentny, przy okazji rozważania szczegółowych zagadnień normatywnej seksualności i zaburzeń rozwoju na skutek wykorzystania seksualnego. Około dwadzieścia lat temu zaczęto nadawać temu pojęciu nowe, rozszerzone znaczenie i ujmować je jako zjawisko społeczno-kulturowe. Ważnym wydarzeniem, które ugruntowało to rozumienie i przyczyniło się do jego upowszechnienia, była publikacja w 2007 r. raportu grupy zadaniowej APA na temat seksualizacji dziewczyn. Zdefiniowano w nim seksualizację jako wieloaspektowe zjawisko, mające swój wymiar kulturowy, interpersonalny i intrapsychiczny. Definicja APA stała się jednym z głównym punktów odniesienia w późniejszych analizach naukowych i w praktyce społecznej. Jednocześnie stała się przedmiotem wielu dyskusji dotyczących istoty samego pojęcia, jak i jego relacji do pojęć powiązanych, m.in. zdrowia seksualnego, uprzedmiotowienia, przemocy i emancypacji seksualnej. Analiza sposobów definiowania pojęcia oraz dyskusji na jego temat stały się punktem wyjścia do zaproponowania własnej definicji, w której opisano seksualizację jako niepożądaną społecznie zmianę ustalonych skryptów seksualnych. Propozycja ta została oparta na teoretycznej koncepcji społecznych uwarunkowań seksualności według Simona i Gagnona. Na zakończenie artykułu wskazano obszary wymagające podjęcia dalszych prac naukowych (koncepcyjnych i empirycznych) oraz obszary praktyki społecznej, gdzie wiedza o zagadnieniu – w obecnej formie – może być wykorzystywana.

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Aapola, S., Gonick, M., Harris, A. (2005). Young Femininity: Girlhood, Power and Social Change. Hampshire: Palgrave MacMillan.

APA Task Force on the Sexualization of Girls (2007). Report of the APA Task Force on the Sexualization of Girls. Pobrane z: http://www.apa.org/pi/women/programs/girls/report-full.pdf.

Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne (2013). Raport na temat seksualizacja dziewcząt. W: Stowarzyszenie Twoja Sprawa (red.), Odebrana niewinność. O seksualizacji kobiet i dziewcząt we współczesnej kulturze. Raporty (s. 11–61). Warszawa: Stowarzyszenie Twoja Sprawa.

Bailey, R. (2011). Letting children be children – report of an independent review of the commercialisation and sexualisation of childhood. Londyn: Department of Education.

Bieńko, M. (2013). Seksualizacja dzieciństwa w kulturze popularnej. W: E. Dziados (red.), Wychowanie seksualne, czyli skąd się bierze bocian? O wpływie rodziny, rówieśników, szkoły i mediów na rozwój i funkcjonowanie seksualne dzieci i młodzieży. Publikacja pokonferencyjna (s. 95–106). Kraków: Pracownia DTP i grafiki.

Bolton, F. G., Morris, L. A., MacEachron, A. E. (1989). Males at Risk The Other Side of Child Sexual Abuse. Newbury Park: Sage Publications, Inc.

Bourdieu, P. (2004). Męska dominacja. Warszawa: Oficyna Naukowa.

Bourdieu, P. (2007). Szkic teorii praktyki poprzedzony trzema studiami na temat etnologii Kabylów. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.

Bourdieu, P. (2008). Zmysł praktyczny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Buckingham, D., Willett, R., Bragg, S., Russell, R. (2010). Sexualised goods aimed at children: a report to the Scottish Parliament Equal Opportunities Committee. Edynburg: Scottish Parliament Equal Opportunities Committee.

Coy, M., Garner, M. (2012). Definitions, discourses and dilemmas: policy and academic engagement with the sexualisation of popular culture. Gender and Education, 24(3), 285–301.

Commisioner for Children and Young People, Western Australia (2012). Literature review: The sexualisation of children. Pobrane z: https://www.ccyp.wa.gov.au/media/1514/literature-review-sexualisation-of-children-march-2012.pdf.

DeBlock, A., Adriaens, P. R. (2013). Pathologizing Sexual Deviance: A History. Journal of Sex Research, 50 (3–4), 276–298.

Drosik, A. (2013). Rozebrać się, by wygrać, czyli seksualizacja kampanii wyborczej. W: L. Rubisz, K. Minkner (red.), Antynomie polityczności. Artykuły, eseje i szkice dedykowane Profesor Barbarze Goli (s. 211–217). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Drozdowski, K. (2013). Wypowiedzi w czasie dyskusji panelowej „Seksualizacja w Polsce – możliwe scenariusze. Jak promować odpowiedzialny biznes, odpowiedzialne media, odpowiedzialną reklamę?”. Konferencja „Odebrana niewinność – seksualizacja kobiet i dziewcząt w mediach i reklamie – przyczyny, skutki, możliwe scenariusze”, Warszawa, 19.03.2013, organizator: Stowarzyszenie Twoja Sprawa.

Dyżurnet.pl, NASK (2014). Raport 2014. Warszawa: NASK.

Finkelhor, D., Browne, A. (1986). Initial and Long-Terms Effects: A Conceptual Framework. W: D. Finkelhor, S. Araji, L. Baron, A. Browne, S. D. Peters, G. E. Wyatt (red.), A sourcebook on child sexual abuse (s. 180–198). Beverly Hills: Sage Publications.

Fleck, L. (1986). Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.

Fleck, L. (2006). Psychosocjologia poznania naukowego. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Friedrich, W. N. (2002). Bezpośrednie konsekwencje wykorzystywania seksualnego dzieci – przegląd literatury. Dziecko Krzywdzone. Teoria Badania Praktyka, 1(1), 29–38.

Friedrich, W. N. (2004). Korelaty zachowań seksualnych małych dzieci. Dziecko Krzywdzone. Teoria Badania Praktyka, 3(4), 6–18.

Gagnon, J. H. (1965). Sexuality and Sexual Learning in the Child. Psychiatry, 28(3), 212–228.

Gagnon, J. H. (2004). Theorizing Risky Sex. W: An Interpretation of Desire. Essays in the Study of Sexuality (s. 201–227). Chicago – Londyn: The University of Chicago Press.

Gagnon, J. H., Simon, W. (1968). Sexual Deviance in Contemporary America. The Annals of the Americal Academy of Political and Social Science, 376, 106–122.

Gagnon, J. H., Simon, W., Carns, D. E. (1967). Sexual Deviance. Nowy Jork: Harper & Row.

Giddens, A. (2006). Przemiany intymności: seksualność, miłość i erotyzm we współczesnych społeczeństwach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Gill, R. (2012). The Sexualisation of Culture? Social and Personality Psychology Compass, 6/7, 483–498.

Hawes, J. M. (1991). The Children’s Rights Movement: A History of Advocacy and Protection (Social Movements Past and Present). Nowy Jork: Twayne Publishers.

Grzelak, Sz. (2007). Seksualizacja. Świat Problemów, 6, 26–30.

Herman, D. (1984). The Rape Culture. Culture, 1. Pobrazne z: http://homepage.smc.edu/delpiccolo_guido/soc1/soc1readings/rape%20culture_final.pdf.

Hodgetts, D., Rua, M. (2008). Media and Community Anxieties about Men’s Interactions with Children. Journal of Community & Applied Social Psychology, 18, 527–542.

Kehily, M.J. (2012). Contextualising the sexualisation of girls debate: innocence, experience and young female sexuality. Gender and Education, 24(3), 255–268.

Kelly, L. 2007. A conducive context: Trafficking of persons in central Asia. W: M. Lee (red.), Human trafficking (s.73–91). Cullompton: Willan Publishing.

Kendall-Tackett, K. A., Williams, L. M., Finkelhor, D. (1993). Impact of sexual abuse on children: A review and synthesis of recent empirical studies. Psychological Bulletin, 113, 164–180.

Kokoszka, A. (2004). Zaburzenia nerwicowe – postępowanie w ogólnej praktyce lekarskiej. Kraków: Medycyna praktyczna.

Konwencja Rady Europy o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych, sporządzona w Lanzarote dnia 25 października 2007 r. Pobrane z: http://dziennikustaw.gov.pl/du/2015/608.

Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzona w Stambule dnia 11 maja 2011 r. Pobrane z: http://www.dziennikustaw.gov.pl/DU/2015/961.

Lerum, K., Shari L. Dworkin (2009). “Bad Girls Rule”: An Interdisciplinary Feminist Commentary on the Report of the APA Task Force on the Sexualization of Girls. Journal of Sex Research, 46(4), 250–263.

McRobbie, A., (2009). The Aftermath of Feminism: Gender, Culture and Social Change. Londyn: Sage Publications.

McNair, B. (2004). Seks, demokratyzacja pożądania i media, czyli kultura obnażania. Warszawa: Wydawnictwo Muza.

McNair, B. (2013). Porno? Chic! How pornography changed the world and made it a better place. Nowy Jork: Routledge.

Trojanowska, P. (2014). Seksualizacja dzieci i młodzieży – przyczyny, przejawy, konsekwencje i propozycje przeciwdziałania. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 13(2), 55–78.

Paasonem, S., Nikunen, K., Saarenmaa, L.(2007). Pornification: sex and sexuality in media culture. Oxford: Berg, University of Michigan.

Papadopoulos, L. (2010). Sexualization of Young People Review. Londyn: Home Office Publication.

Program Działania Konferencji na rzecz Ludności i Rozwoju (1994). Report of the International Conference on Population and Development. Cairo, 5–13 September 1994. New York, United Nations. Pobrane z: https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N95/231/26/IMG/N9523126.pdf?OpenElement.

Platforma Działania IV Światowej Konferencji w sprawach Kobiet (1995). Raport czwartej światowej konferencji ws. Kobiet. Pobrane z: http://www.tus.org.pl/uploads/dokumenty/raport_czwartej_swiatowej_konferencji_w_sprawie_kobiet_pekin_1995.pdf.

Rush, E., La Nauze, A. (2006). Corporate paedophilia: the sexualisation of children in Australia. Canberra: The Australian Institute.

Sajkowska, M. (2017). O krótkiej historii ujawniania problemu krzywdzenia dzieci. XXI Ogolnopolska Konferencja Przeciw Przemocy w Rodzinie. Materiały konferencyjne. Kraków: PARPA.

Sewerynik, J. (2015). Prawne aspekty zjawiska seksualizacji kobiet w reklamie. Pobrane z: http://www.ordoiuris.pl/wolnosc-gospodarcza/prawne-aspekty-zjawiska-seksualizacji-kobiet-w-reklamie.

Simon, W., Gagnon, J. H. (1973). Sexual Conduct: The Social Sources of Human Sexuality. Chicago: Aldine.

Simon, W., Gagnon, J. H. (1986). Sexual Scripts: Permanence and Change. Archives of Sexual Behavior, 15(2), 97–120.

Simon, W., Gagnon, J. (1998). Psychosexual Development. Society, 35(2), 60–67.

Smith, C., Attwood, F. (2011). Lamenting sexualization: research, rhetoric and the story of young people’s ‘sexualization’ in the UK Home Office review. Sex Education, 11(3), 327–337.

Spanier, G. (1977). Sexual socialization: a conceptual review. International Journal of Sociology of the Family, 7(1), 87–106.

Stadnik, K., Wójtewicz, A. (2009). Anielice czy diablice? Dziewczęta w szponach seksualizacja i agresji w perspektywie socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.

Stein-Hilbers, M. (2000). Sexuell werden: Sexuelle Sozialisation und Geschlechterverhältnisse. Opladen: Leske + Budrich.

Thompson, K., (2010). Because looks can be deceiving: media alarm and the sexualisation of childhood – do we know what we mean? Journal of Gender Studies, 19(4), 395–400.

Trojanowska P. (2014). Seksualizacja dzieci i młodzieży – przyczyny, przejawy, konsekwencje i propozycje przeciwdziałania. Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka, 13(2), 55–78.

Waszyńska, K., Zielona-Jenek, M. (2016). Zjawisko seksualizacji jako wyzwanie dla współczesnej edukacji. Studia Edukacyjne, 39, 351–376.

Włodarczyk, J. (2014). Rola backlashu w instytucjonalizacji problemu wykorzystywania seksualnego dzieci. Analiza przypadku Stanów Zjednoczonych pod koniec XX wieku. Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka, 13(1), 33–50.

WHO (2006). Key conceptual elements of sexual health. Pobrane z: http://www.who.int/reproductivehealth/topics/sexual_health/en/.

World Association of Sexology Declaration of Sexual Rights. 13th World Congress of Sexology, Valencia, Spain (z późniejszymi zmianami z roku 1999, 2014). Pobrane z: http://www.worldsexology.org/resources/declaration-of-sexual-rights/.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.