Chroniąca funkcja rodzicielskiej mentalizacji

Magdalena Chrzan-Dętkoś

Abstrakt


Termin rodzicielska funkcja refleksyjna lub rodzicielskie mentalizowanie oznacza kompetencje rodzica do brania pod uwagę myśli, uczuć i potrzeb stojących za obserwowanymi zachowaniami dziecka. Nowe badania skupiają się nie tylko na tym, co rodzice mówią do dziecka, ale również na znaczeniu cielesnego dostrojenia między rodzicami a dzieckiem – kompetencja ta została określona jako mentalizowanie zakorzenione w ciele. Oba typy mentalizowania są związane z późniejszym rozwojem dziecka: funkcjami wykonawczymi, stylem przywiązania oraz rozwojem poznawczym i społecznym dziecka.

Celem artykułu jest prezentacja badań dotyczących znaczenia funkcji refleksyjnej rodzica dla rozwoju dziecka, omówienie najczęstszych zakłóceń obserwowanych podczas pracy klinicznej, znaczenia tzw. zakorzenionej w ciele rodzicielskiej mentalizacji oraz sposobów wspierania rozwoju tych kompetencji. Co istotne, badania pokazują, że nawet krótkoterminowe oddziaływania zarówno grupowe, jak i indywidualne wspierające funkcje refleksyjną są stosunkowo skuteczne. Zaprezentowane w artykule badania ilościowe są ilustrowane materiałem klinicznym i przykładami prowadzonych na świecie programów wpierających funkcję refleksyjne rodziców i poprzez to wzmacniających mechanizmy związane z odpornością psychiczną, takich jak Parents First (ogólnokrajowy program wspierania funkcji refleksyjnej realizowany w Finlandii), Minding the Baby i Mothering from the Inside Out.


Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Adkins, T., Luyten, P., Fonagy, P. (2018). Development and preliminary evaluation of family minds: a mentalization-based psychoeducation program for foster parents. Journal of Child and Family Studies, 27(8), 2519–2532.

Allen, J., Fonagy, P., Bateman, A. (2014). Mentalizowanie w praktyce klinicznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Balint, E. (1987). Memory and consciousness. The International Journal of Psychoanalysis, 68(4), 475–483.

Beebe, B., Lachmann, F., Jaffe, J. i in. (2012). Maternal postpartum depressive symptoms and 4-month mother–infant interaction. Psychoanalytic Psychology, 29(4), 383–407. DOI: 10.1037/a0029387.

Berthelot, N., Ensink, K., Bernazzani, O., Normandin, L, Luyten, P., Fonagy, P. (2015). Intergenerational transmission of attachment in abused and neglected mothers: the role of trauma-specific reflective functioning. Infant Mental Health Journal, 36(2), 200–212. DOI: 10.1002/imhj.21499.

Brent, B. K, Holt, D. J., Keshavan, M. S., Seidman, L., Fonagy, P. (2014). Mentalizationbased treatment for psychosis: linking an attachment-based model to the psychotherapy for impaired mental state understanding in people with psychotic disorders. Israel Journal of Psychiatry, 51(1), 17–24.

Dejko, K., Janusz, B., Treger, B. (2016). Charakterystyka wzorców mentalizacyjnych u rodziców dzieci z trudnościami w realizowaniu zadań rozwojowych okresu latencji – wyniki analizy jakościowej. Psychiatria Polska, 50(3), 597–606. DOI: http://dx.doi.org/10.12740/PP/OnlineFirst/38904.

Ensink, K., Berthelot, N., Bernazzani, O., Normandin, N., Fonagy, P. (2014). Another step closer to measuring the ghosts in the nursery: preliminary validation of the Trauma Reflective Functioning Scale. Frontiers in Psychology, 5, 1–12.

Ensink, K., Mayes, L. (2010). The development of mentalisation in children from a theory of mind perspective. Psychoanaytic Inquiry, 30(4), 301–337. DOI: 10.1080/07351690903206504.

Fonagy, P., Gergely, G., Jurist, E. L., Target, M. (2002). Affect regulation, mentalization, and the development of the self. Londyn: Karnac.

Fonagy, P., Target, M. (1997). Attachment and reflective function: Their role in self- -organization. Development and Psychopathology, 9(4), 679–700. DOI:10.1017/ S0954579497001399.

Fraiberg, S., Andelson, E., Shapiro, V. (1975). Ghosts in the nursery. a psychoanalytic approach to the problems of impaired infant-mother relationships. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 14, 3, 387–421.

Kalland, M., Fagerlund, A., von Koskull, M, Pajulo, M. (2016). Families First: the development of a new mentalization-based group intervention for first-time parents to promote child development and family health. Primary Health Care, 7(1), 3–17. DOI: 10.1017/S146342361500016X.

van der Kolk, B. A. (2018). Strach ucieleśniony: Mózg, umysł i ciało w terapii traumy. Warszawa: Czarna Owca.

Kovacs, A. Teglas, E., Endress, A. D. (2010). The social sense: susceptibility to others’ beliefs in human infants and adults. Science, 24, 330(6012), 1830–1834. DOI: 10.1126/science.1190792.

Leckman, J., Mayes, L. (2007). Nurturing resilient children. Journal of Child Psychology and Psychiatry 48(3/4), 221–223. DOI: 10.1111/j.1469-7610.2007.01743.x.

Lieberman, A. F., Padron, E., Van Horn, P., Harris, W. (2005). Angels in the nursery: The intergenerational transmission of benevolent parental influences. Infant Mental Health Journal, 26, 6, 504–520.

Olds, D. L., Sadler, L., Kitzman, H. (2007). Programs for parents of infants and toddlers: recent evidence from randomized trials. Journal of Child Psychology and Psychiatry, and Allied Disciplines, 48, 355–391.

Schier, K. (2010). Piękne brzydactwo. Psychologiczna problematyka obrazu ciała i jego zaburzeń. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.

Schier, K. (red.). (2009). Zapisane w ciele. Związek ciało – psychika u dzieci i rodziców. Warszawa: Wydawnctwo EMU. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Shai, D. Belsky, J. (2011). When words just won’t do: Introducing parental embodied mentalizing. Child Development Perspective, 5(3),173–180. DOI: 10.1111/j.1750-8606.2011.00181.x.

Sharp, C., Fonagy, P. (2008). The parent’s capacity to treat the child as a psychological agent: Constructs, measures and implications for developmental psychopathology. Social Development, 17, 737–754.

Skårderud, F. (2007a). Eating one’s words, part I: ’Concretised metaphors’ and reflective function in anorexia nervosa – an interview study. European Eating Disorder Review, 15(3), 163–174.

Skårderud, F. (2007b). Eating one’s words, Part II: the embodied mind and reflective function in anorexia nervosa—theory. European Eating Disorders Review, 15(4), 243–282. DOI: https://doi.org/10.1002/erv.778.

Slade, A. (2005). Parental reflective functioning: An introduction. Attachment & Human Development, 7, 269–281. DOI: 10.1080/14616730500245906.

Strathearn, L., Li, J., Fonagy, P., Montague, P. R. (2008). What’s in a smile? Maternal brain responses to infant facial cues. Pediatrics, 122(1), 40–51. DOI: 10.1542/ peds.2007-1566.

Strathearn, L., Fonagy, P., Amico, J., Montague P. (2009). Adult attachment predicts maternal brain and oxytocin response to infant cues. Neuropsychopharmacology, 34(13), 2655–2666. DOI: 10.1038/npp.2009.103.

Stovall-McClough, K. C., Cloitre, M. (2006). Unresolved attachment, PTSD, and dissociation in women with childhood abuse histories. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 2, 219–228.

Suchman, N. E. (2016). Mothering from the Inside Out: A mentalization-based therapy for mothers in treatment for drug addiction. International Journal Of Birth And Parent Education, 3, 19–24.

Target, M., Fonagy, P. (1996). Playing with reality: II. The development of psychic reality from a theoretical perspective. International Journal of Psychoanalysis, 77, 459–479.

Winnicott, D. W. (1992). Mind and its relation to the psyche-soma. W: D. W. Winnicott (red.), Through pediatrics to psycho-analysis. Londyn – Nowy Jork, NY: Bruner - Routledge.

Winnicott, D. W. (1970). On the basis of the self in body. W: C. Winnicott, R. Shepherd, M. Davis (red.), Psychoanalytic explorations (s. 261–283). Cambridge, MA: Harvard University Press.

Sadler, L. S., Slade, A., Mayes, L. C. (2006). Minding the baby: A mentalization-based parenting program. W: J. G. Allen, P. Fonagy (red.), The handbook of mentalization-based treatment (s. 271–288). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons Inc.

Suchman, N. E., DeCoste, C., Leigh, D., Borelli, J. (2010). Reflective functioning in mothers with drug use disorders: Implications for dyadic interactions with infants and toddlers. Attachment & Human Development, 12(6), 567–585.

Tronick, E. Z., Cohn, J. E. (1989). Infant–mother face-to-face interaction: Age and gender differences in coordination and the occurrence of miscoordination. Child Development, 60, 85–92.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.