Zaniedbanie psychospołeczne młodzieży w środowisku rodzinnym funkcjonującym w warunkach zróżnicowania kulturowego
Abstrakt
W tekście zwrócono uwagę na to, że zróżnicowanie kulturowe jest rozpatrywane nie tylko w odniesieniu do mniejszości/większości narodowych, lecz też do grup różnych pod względem cech biologicznych, psychologicznych, społecznych i ekonomicznych. W przestrzeni zróżnicowanej kulturowo ważna jest nie tylko reakcja na odmienność (charakterystyczna dla wielokulturowości), ale także interakcja (zamierzone poznawanie, współdziałanie, negocjacja, dialog), czyli kreowanie międzykulturowości. Wobec tego młode pokolenie powinno w rodzinie kształtować umiejętności potrzebne do zrozumienia sytuacji kontaktu z przedstawicielem innej kultury i rozwijać umiejętności odpowiedniego zachowania się podczas tego typu spotkań. Wskazano, że te umiejętności wchodzą w zakres tzw. kompetencji interkulturowej. Obejmuje ona cząstkowe kompetencje: personalną, społeczną i strategiczną. Na proces nabywania i utrwalania przez młodzież tych kompetencji mogą oddziaływać negatywnie przejawiane przez rodziców zachowania z zakresu zaniedbania psychospołecznego. W tekście przedstawiono więc sytuacje zaniedbania psychospołecznego, których doświadcza w rodzinie młodzież (N = 384) żyjąca w powiecie cieszyńskim (w regionie, który cechuje przygraniczne położenie, transgraniczna współpraca i zróżnicowanie wyznaniowe). Powyżej 20% badanych spotykało się z nadmierną krytyką ze strony obojga rodziców, a także rodziców cechowały obojętność i niska jakość opieki. Badani wskazywali, że ich ojcowie odznaczają się emocjonalną niedostępnością i mają problem z reakcją na sygnały docierające do nich ze strony dzieci. Młodzi chłopcy podkreślali, że rodzice rzadko dążą do kontaktu werbalnego ze swym dzieckiem oraz mają trudności w okazywaniu mu pomocy i wsparcia. W dalszej części tekstu podjęto próbę określenia konsekwencji zachowań rodzicielskich z kategorii zaniedbania psychospołecznego i wskazano, jak mogą one rzutować na zainicjowanie spotkania oraz podtrzymywanie kontaktu z odmiennymi.
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Bolten, J. (2005). Kompetencja interkulturowa a kształcenie kompleksowe. W: M. Mackiewicz (red.), Dydaktyka języków obcych a kompetencja kulturowa i komunikacja interkulturowa. Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.
Buber, M. (1992). Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Castells, M. (2008). Siła tożsamości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gibson, L. C. (2018). Dorosłe dzieci niedojrzałych emocjonalnie rodziców. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Golka, M. (1997). Oblicza wielokulturowości. W: M. Kempny, A. Kapciak, S. Łodziński (red.), U progu wielokulturowości. Nowe oblicza społeczeństwa polskiego. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Grabowska, B. (2013). Poczucie tożsamości młodzieży uczącej się w szkołach z polskim językiem nauczania na Białorusi, Ukrainie i w Republice Czeskiej – studium porównawcze. Katowice – Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Grzybowski, P. P. (2007). Edukacja wwarunkach zróżnicowania kulturowego. Przegląd Pedagogiczny, 1, 57–68.
Grzybowski, P. P. (2008). Edukacja międzykulturowa – przewodnik. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kądziołka, W. (2012). Komunikacja międzyosobowa we współczesnej rodzinie. Studia Socialia Cracoviensia 4, 1(6), 113–125.
Kolankiewicz, M. (2012). Zaniedbywanie dzieci. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 11(2), 81–94.
Korporowicz, L. (2012). Edukacja jako synergia. Przyczynek do teorii dialogu międzykulturowego. W: A. Szczurek-Boruta, E. Ogrodzka-Mazur (red.), Poza Paradygmaty. Pedagogika Międzykulturowa. Tom 2. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Lewowickiemu. (s. 325–346). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Krokowski, M., Rydzewski, P. (2002). Zarządzanie emocjami. Inteligencja emocjonalna. Łódź: „Imperia”. Laska, E. I. (2011). Zaniedbywanie dzieci w rodzinie jako specyficzna forma przemocy. Pedagogika Rodziny, 1(1), 185–196.
Lewowicki, T. (2000). W poszukiwaniu modelu edukacji międzykulturowej. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta (red.), Edukacja międzykulturowa w Polsce i na świecie (s. 21–35). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Lewowicki, T. (2010). Socjologizm vs. pedagogizm – czy synteza w edukacji międzykulturowej? W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur (red.), Edukacja międzykulturowa – teorie, poglądy, doświadczenia społeczne (s. 303–309). Cieszyn – Warszawa – Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna Związku Nauczycielstwa Polskiego w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Łobocki, M. (2010). Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Misztal, B. (2000). Teoria socjologiczna a praktyka społeczna. Kraków: Universitas.
Nikitorowicz, J. (2005). Kreowanie tożsamości dziecka. Wyzwania edukacji międzykulturowej. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Nikitorowicz, J. (2009). Edukacja regionalna i międzykulturowa. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Nikitorowicz, J. (2012). Koncepcja rozwoju tożsamości człowieka w społeczeństwie wielokulturowym w ujęciu pedagogiki międzykulturowej. W: A. Szczurek-Boruta, E. Ogrodzka-Mazur (red.), Poza Paradygmaty. Pedagogika Międzykulturowa. Tom 2. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Lewowickiemu (s. 103–115). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Opozda, D. (2007). Wychowawcza funkcja rodziców w rozwoju tożsamości młodzieży. Przegląd Pedagogiczny, 1, 49-56.
Opozda, D. (2012). Pedagogiczna wielowymiarowość rozwoju osób w rodzinie. W: M. Jeziorański, D. Opozda, A. Rynio (red.), Rodzina przestrzenią rozwoju osoby. Perspektywa pedagogiczna (s. 11–31). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Radziewicz-Winnicki, A. (2008). Pedagogika społeczna w obliczu realiów codzienności. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Reber, A. S. (2000). Słownik psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Sadowski, A. (2010). Edukacja międzykulturowa jako nabywanie kompetencji do życia w społeczeństwie pluralistycznym. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur (red.), Edukacja międzykulturowa – teorie, poglądy, doświadczenia społeczne. (s. 101-113). Cieszyn – Warszawa – Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna Związku Nauczycielstwa Polskiego w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Sadowski, A. (2016). Wielokulturowość jako czynnik zrównoważonego i inteligentnego rozwoju Polski. Optimum. Studia ekonomiczne, 4(82), 69–82.
Suchodolska, J. (2016). Kryzys w rozwoju psychospołecznym młodzieży – potrzeba wsparcia rodzinnego i środowiskowego. W: A. Szczurek-Boruta, B. ChojnackaSynaszko, A. Gancarz (red.), Szkoła irodzina w środowisku lokalnym – teoria i praktyka (s. 101–113). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Szczurek-Boruta, A. (2009). Zaniedbane i zaniechane obszary edukacji szkolnej – rzecz o zadaniach rozwojowych młodzieży. W: T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta, B. Grabowska (red.), Społeczne uwarunkowania edukacji międzykulturowej. Problemy praktyki oświatowej (s. 75–92). Cieszyn – Warszawa – Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna Związku Nauczycielstwa Polskiego w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Szczurek-Boruta, A. (2000). Oddziaływania socjalizacyjno-wychowawcze w rodzinie w zróżnicowanym środowisku Pogranicza. W: T. Lewowicki, J. Suchodolska (red.), Rodzina – wychowanie – wielokulturowość (s. 117–140). Cieszyn: Uniwersytet Śląski, Filia w Cieszynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna Związku Nauczycielstwa Polskiego w Warszawie.
Weisbach, Ch., Dachs, U. (2000). Inteligencja emocjonalna – uczucia, intuicja, sukces. Warszawa: „Bis”.
Wolf, D. (1995). Pokonać samotność. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik.
Znaniecki, F. (2001). Socjologia wychowania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Refbacks
- There are currently no refbacks.