Ryzyko zaniedbania dziecka a niepełnosprawność intelektualna rodzica
Abstrakt
Przez wiele lat osoby z niepełnosprawnością intelektualną (NI) były postrzegane jako niezdolne do pełnienia ról rodzicielskich, stając się ofiarami takich praktyk jak instytucjonalizacja lub przymusowa sterylizacja, których celem było niedopuszczenie do zostania przez nich rodzicami. Obecnie zmiany w prawie oraz teorii pedagogiki specjalnej, w tym uznanie idei emancypacji i normalizacji, idą w parze ze zmianami w podejściu do praw osób z NI w zakresie równego uczestnictwa w życiu społecznym, także w kwestii rodzicielstwa. W artykule autorka poddaje analizie badania dotyczące skali występowania rodzicielstwa wśród osób z NI i sytuacji ich rodzin, jak również przywołuje dane dotyczące przypadków objęcia dzieci procedurami ochrony oraz utraty władzy rodzicielskiej przez tych rodziców. Rozważa także problem kompetencji rodzicielskich rodziców z NI oraz wpływu tej niepełnosprawności i czynników środowiskowych na wystąpienie zaniedbania dziecka przez rodzica.
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Aunos, M., Feldman, M., Goupil, G. (2008). Mothering with intellectual disabilities: relationship between social support, health and well-being, parenting and child behavior outcomes. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 21, 320–330.
Azar, S. T., Stevenson, M. T., Johnson, D. R. (2012). Intellectual disabilities and neglectful parenting: preliminary findings on the role of cognition in parenting risk. Journal of Mental Health Research in Intellectual Disabilities, 5, 94–129.
Booth, T., Booth, W. (1996). Parenting under pressure: Mothers and fathers with learning difficulties. Buckingham: Open University Press.
Booth, T., Booth, W. (2002). Men in the lives of mothers with intellectual disabilities. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 15, 187–199.
Booth, T., Booth, W., McConnell, D. (2005). The prevalence and outcome of care proceedings involving parents with learning difficulties in family courts. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 18, 7–17.
Cleaver, H., Nicholson, D. (2007). Parental Learning Disability and Children’s Needs. Family Experiences and Effective Practice. Londyn – Filadelfia: Jessica Kingsley Publishing.
Ćwirynkało, K. (2013a). Dlaczego koniec edukacji nie jest początkiem integracji społecznej? Osoby dorosłe z niepełnosprawnością intelektualną w lokalnej przestrzeni. W: Z. Gajdzica (red.), Człowiek z niepełnosprawnością w rezerwacie przestrzeni publicznej (s. 201–220). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Ćwirynkało, K. (2013b). Osoby z niepełnosprawnością jako ofiary zaniedbania w rodzinie. Opuscula Sociologica, 1, 47–59.
Daniel, B. (2005). Introduction to issues for health and social care in neglect. W: J. Taylor, B. Daniel (red.), Child Neglect. Practice Issues for Health and Social Care (s. 11–25). Londyn – Filadelfia: Jessica Kingsley Publishers.
Darbyshire, L. V., Kroese, B. S. (2012). Psychological well-being and social support for parents with intellectual disabilities: risk factors and interventions. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 9(1), 40–52.
Emerson, E., Malam, S., Davies, I., Spencer, K. (2005). Adults with Learning Disabilities in England 2003/4. Leeds: Health and Social Care Information Centre. Pobrane z: http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20130107105354/http://www. dh.gov.uk/prod_consum_dh/groups/dh_digitalassets/@dh/@en/documents/ digitalasset/dh_4119951.pdf.
Espe-Sherwindt, M. (1991). The IFSP and parents with special needs/mental retardation. Topics in Early Childhood Special Education, 11(3), 107–121.
Espe-Sherwindt, M., Crable, S. (1993). Parents with mental retardation: Moving beyond the myths. Topics in Early Childhood Special Education, 13(2), 154–174.
Fornalik, I. (2007). Miłość, seks i prokreacja jako wartości w dorosłym życiu osoby z głębszą niepełnosprawnością intelektualną. W: A. Ostrowska (red.), O seksualności osób niepełnosprawnych (s. 49–63). Warszawa: Instytut Rozwoju Służb Społecznych.
Gore, N. (2010). Effective support for learning disabled parents. Community & Care, November 11th. Pobrane z: http://www.communitycare.co.uk/2010/11/11/ research-effective-support-for-learning-disabled-parents/#.UotCQqNFCUk.
Górnicka, B. (2015). Wybrane aspekty funkcjonowania osób z niepełnosprawnością w rolach rodzicielskich. Annales Universitatis Mariaes Curie-Skłodowska, XXVIII(1), 99–128.
Gustavsson, M., Starke, M. (2017). Groups for parents with intellectual disabilities: A qualitative analysis of experiences. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 30(4), 638–647.
Herzberger, S. D. (2002). Przemoc domowa. Perspektywa psychologii społecznej. Warszawa: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Howarth, J. (2009). Being a family: Parents with learning disabilities in Wales. Pobrane z: http://www.ldw.org.uk/wp-content/uploads/2018/09/being_a_family__full_ version_.pdf.
Kennedy, M., Wonnacot, J. (2005). Neglect of disabled children. W: J. Taylor, B. Daniel (red.), Child Neglect. Practice Issues for Health and Social Care (s. 228–248). Londyn – Filadelfia: Jessica Kingsley Publishers.
Kijak, R. (2014). Seksualność człowieka z niepełnosprawnością intelektualną a rodzina. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Kijak, R. (2016). Dorośli z głębszą niepełnosprawnością intelektualną jako partnerzy, małżonkowie i rodzice. Wydawnictwo Naukowe UP.
Kirenko, J. (2006). Oblicza niepełnosprawności. Lublin: Wydawnictwo Akademickie Wyższej Szkoły Społeczno-Przyrodniczej im. Wincentego Pola.
Kosakowski, Cz., Żelechowska, M. (1988). Diagnoza i selekcja dzieci lekko upośledzonych umysłowo (uwarunkowania i użyteczność wprocesie rewalidacji). Acta Universitatis Nicolai Copernici. Pedagogika XIII – Nauki Humanistyczno-Społeczne, 183.
Kościelska, M. (2000a). Być kobietą, być mężczyzną – co to znaczy w odniesieniu do osób niepełnosprawnych intelektualnie. Nowiny psychologiczne, 2, 5–16.
Kościelska, M. (2000b). Oblicza upośledzenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
LaLiberte, T., Piescher, K., Mickelson, N., Lee, M.H. (2017). Child protection services and parents with intellectual and developmental disability. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 30(3), 521–532.
Lightfoot, E., LaLiberte, T. (2011). Parental supports for parents with intellectual and developmental disabilities. Intellectual & Developmental Disabilities, 49 (5), 388–391.
Lizoń-Szłapowska, D. (2009). Macierzyństwo kobiet z niepełnosprawnością intelektualną w świetle badań własnych. W: Z. Gajdzica (red.), Człowiek z niepełnosprawnością wprzestrzeni społecznej. T. 11 (s. 53–57). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Lizoń-Szłapowska, D. (2011). Functioning in Motherly and Fatherly Roles of Disabled People. W: B. Ostapiuk, K. Żółkowska, T. Żółkowska (red.), Facets of the disability (s. 219–240). Szczecin: Uniwersytet Szczeciński.
Löfren-Mȧrtenson, L. (2004). “May I?” About sexuality and love in new generation with intellectual disabilities. Sexuality and Disability, 3, 197–217.
Łaś, H. (2002). Postawy młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim oraz z normą intelektualną wobec małżeństwa i rodziny. W: W. Dykcik, C. Kosakowski, J. Kuczyńska-Kwapisz (red.), Pedagogika specjalna szansą na realizację potrzeb osób z odchyleniami od normy (s. 365–371). Olsztyn – Poznań – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego.
Knowles, C., Blakely, A., Hansen, S., Machalicek, W. (2017). Parents with intellectual disabilities experiencing challenging child routines: A pilot study using embedded self-determination practices. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 30(3), 433–444.
Majewski, T. (1999). Biopsychospołeczna koncepcja niepełnosprawności. Szkoła Specjalna, 3, 131–134.
Mattila, J., Määttä, K., Uusiautti, S. (2017). ‘Everone needs love’ – an interview study about perceptions of love in people with intellectual disability. International Journal of Adolescence & Youth, 22(3), 296–307.
Materny, K. (2003). Wizja rodziny i koncepcje małżeństwa młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną. W: K. Rzedzicka, A. Kobylańska (red.), Dorosłość, niepełnosprawność, czas współczesny. Na pograniczu pedagogiki specjalnej (s. 50–51). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
McConnell, D., Matthews, J., Llewellyn, G., Mildon, R., Hinmarsh, G. (2008). “Healthy start.” A National Strategy for Parents with Intellectual Disabilities and Their Children. Journal of Policy & Practice in Intellectual Disabilities, 5(3), 194–202.
McDaniels, B., Fleming, A. (2016). Sexuality education and intellectual disability: time to address the challenge. Sexuality & Disability, 34(2), 215–225.
McGaw, S. (2004). Parenting exceptional children. W: M. Hoghugi, N. Long (red.), Handbook on Parenting. Theory and Research for Practice (s. 213–236). Londyn: Sage.
Minty, B. (2005). The nature of emotional child neglect and abuse. W: J. Taylor, B. Daniel (red.), Child Neglect. Practice Issues for Health and Social Care (s. 57–72). Londyn – Filadelfia: Jessica Kingsley Publishers.
Newcombe, M. D., Locke, T. F. (2001). Intergenerational cycle of maltreatment: a popular concept obscured by methodological limitations. Child Abuse & Neglect, 25(9), 1219–1240.
Nirje, B. (1970). The normalisation principle — implications and comments. Journal of Mental Subnormality, 16, 62–70.
Parchomiuk, M. (2016). Seksualność człowieka z niepełnosprawnością intelektualną. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Postek, H. (2011). Między biologią a etyką – seksualność osób niepełnosprawnych. MEDI – Forum Opieki Długoterminowej, 1. Pobrane z: http://www.dps.pl/domy/ index.php?rob=radar&dzial=8&art=1549.
Rushbrooke, E., Murray, C., Townsend, S. (2014). The experiences of intimate relationships by people with intellectual disabilities: A qualitative study. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 27(6), 531–541.
Sikorska, M., (2009). Nowa matka, nowy ojciec, nowe dziecko. O nowym układzie sił w polskich rodzinach. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Spencer, N., Baldwin, N. (2005). Economic, cultural and social contexts of neglect. W: J. Taylor, B. Daniel (red.), Child Neglect. Practice Issues for Health and Social Care (s. 26–42). Londyn – Filadelfia: Jessica Kingsley Publishers.
Srivastava, O. P., Stewart, J., Fountain, R., Ayre, P. (2005). Common operational approach using the ‘Graded Care Profile’ in cases of neglect. W: J. Taylor, B. Daniel (red.), Child Neglect. Practice Issues for Health and Social Care (s. 131–146). Londyn – Filadelfia: Jessica Kingsley Publishers.
Strike, R., McConnell, D. (2002). Look at me, listen to me, I have something important to say. Sexuality & Disability, 20(1), 53–63.
Tarleton, B., Puckering, C. (2017). Mellow Futures: An adapted perinatal programme for parents with learning difficulties and disabilities. International Journal of Birth & Parent Education, 4(3), 29–32.
Tøssebro, J., Midjo, T., Paulsen, V., Berg, B. (2017). Prevalence, trends and custody among children of parents with intellectual disabilities in Norway. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 30(3), 533–542.
Unger, O., Howes, C. (1986). Mother-child interactions and symbolic play between toddlers and their adolescent or mentally retarded mothers. Occupational Therapy Journal of Research, 8(4), 237–249.
Wade, C., Llewellyn, G., Matthews, J. (2008). Review of parent training interventions for parents with intellectual disability. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 21, 351–366.
Wiszejko-Wierzbicka, D., Racław, M., Wołowicz-Ruszkowska, A. (red.). (2018). Byliśmy jak z kosmosu. Między (nie)wydolnością środowiska a potrzebami rodziców z niepełnosprawnością. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Zaremba Bielawski, M. (2011). Higieniści. Z dziejów eugeniki. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Zawiślak, A. (2003). Zawieranie związków małżeńskich przez osoby z lekkim upośledzeniem umysłowym. W: Z. Janiszewska-Nieścioruk (red.), Człowiek z niepełnosprawnością intelektualną. Wybrane problemy osobowości, rodzin i edukacji osób z niepełnosprawnością intelektualną. T. 1 (s. 165–171). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Żółkowska, T. (2016). The ‘undisclosed’ subject of normalization. The New Educational Review, 4, 211–220.
Refbacks
- There are currently no refbacks.