Kryzys czasu w rodzinie jako generator zaniedbania emocjonalnego dziecka

Joanna Stepaniuk

Abstrakt


W artykule poruszono jedno z rzadko omawianych w piśmiennictwie zagadnień dotyczących problemu zaniedbania emocjonalnego dziecka w rodzinie, ze szczególnym zaakcentowaniem konieczności podjęcia rozważań na ten temat w aspekcie rodzin pełnych, w tym wyróżniających się wysokim standardem materialnym. Artykuł dzieli się na cztery zasadnicze części. Po krótkim wprowadzeniu przedstawiono problemy współczesnej rodziny, sprowadzając je do refleksji teoretyczno-praktycznej z wykorzystaniem socjologicznego i pedagogicznego piśmiennictwa. Następnie zdefiniowano pojęcie rodziny wraz z ukazaniem jej najważniejszych funkcji. Omówieniu znaczenia relacji wewnątrzrodzinnych i konieczności ich kształtowania, głównie dzięki pielęgnowaniu więzi łączącej rodziców i dzieci, poświęcono osobną część artykułu. Następnie omówiono problem zaniedbania emocjonalnego w rodzinie, określanego często zamiennie jako przemoc psychiczna wobec dziecka czy krzywdzenie emocjonalne dziecka. W ostatniej części ukazano jeden z najbardziej nurtujących współczesne społeczeństwo problemów, a mianowicie kryzys czasu, a wraz z nim kryzys wartości. Zjawisko to ma bezpośrednie konsekwencje dla jakości relacji wewnątrzrodzinnych, potęgując rozluźnianie więzi emocjonalnej między rodzicami a dziećmi, co jest przede wszystkim widoczne w rodzinach osób pracujących, w których praca wypełnia znaczącą część dnia, często również w rodzinach żyjących lub aspirujących do życia na wysokim poziomie społeczno-ekonomicznym, w których głównym problemem staje się nie życie dziecka w biedzie czy niedostatku materialnym, ale zaniedbanie emocjonalne. W podsumowaniu zawarto wnioski wraz z wskazaniami dotyczącymi ewentualnych szans i zagrożeń dla dzieci wychowujących się w rodzinach doświadczających kryzysu czasu.


Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Adamski, F. (2002). Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Balcerzak-Paradowska, B. (2004). Rodzina i polityka rodzinna na przełomie wieków: przemiany, zagrożenia, potrzeba działań. Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.

Beck, U. (2002). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Błendowska, M. (2015). Współczesne znaczenie i rozumienie rodziny przez pary żyjące w kohabitacji. Wychowanie w Rodzinie, tom XI, nr 11, 245–260.

Brągiel, J. (1998). Zaniedbanie dziecka w rodzinie. Roczniki Socjologii Rodziny, tom X, 277–288.

Brągiel, J. (2016). Zaniedbanie jako kategoria przemocy – przejawy i konsekwencje doświadczane przez dziecko. W: B. Górnicka (red.), Zaniedbanie dziecka. Wybrane aspekty zjawiska (s. 17–36). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Brożek, D. (2011). Wpływ mediów na relatywizowanie postaw życiowych dzieci i młodzieży szkolnej. Kolumbowie, Pokolenie X, Kreatorzy Youtube. W: A. Adamczyk (red.), Współczesne zagrożenia młodzieży szkolnej (s. 103–122). Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA – JR.

Brzezińska, A. (2008). Proces rozwodowy i jego konsekwencje z perspektywy dziecka. W: B. Kolska-Lach, K. Szymanowska (red.), Dziecko w sytuacji rozstania rodziców (s. 30–43). Poznań: Terenowy Komitet Ochrony Praw Dziecka.

Cęcelek, G. (2011). Sytuacja szkolna dziecka z rodziny ubogiej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.

Cudak, S. (2012). Znaczenie więzi emocjonalnych w rodzinie dla prawidłowego funkcjonowania dzieci. Pedagogika Rodziny, 2(4), 31–39.

Czeredrecka, B. (1988). Potrzeby psychiczne sierot społecznych. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych.

Danilewicz, W. (2006). Sytuacja życiowa dzieci w rodzinach migracyjnych. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana.

Dominiak, M. (2002). O pojęciu więzi emocjonalnej, stylu przywiązania i schematu poznawczego. Kwartalnik Pedagogiczny, 3–4, 49–70.

Firlit-Fesnak, G., Szylko-Skoczny, M. (red.). (2009). Polityka społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Gąsior, H. (1983). Środowisko wychowawcze dziecka wrodzinie niepełnej. Chowanna, nr 2.

Goleman, D. (2007). Inteligencja emocjonalna. Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina.

Greszta, E. (2000). Więź emocjonalna i sposoby jej badania. Psychologia Wychowawcza, 1, 57–66.

Janke, A., Brągiel, J., Kawula, S. (2004). Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Konstankiewicz, P. (1998). Wieloznaczność jako podstawa konstruowania tożsamości (w kręgu teorii i kultury ponowoczesnej). Praca magisterska napisana pod kierunkiem Z. Melosika. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.

Krzesińska-Żach, B., Izdebska, J., Danilewicz, W. (1995). Pomoc dziecku irodzinie w środowisku lokalnym. Białystok: Trans Humana.

Kwak, A. (1994). Rodzina i jej przemiany. Warszawa: Instytut Stosowanych Nauk Społecznych UW.

Melosik, Z. (1999): Coca-cola, soft drink jako „model” życia i tożsamości. W: Z. Melosik (red.), Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji. Toruń – Poznań: Wydawnictwo Edytor.

Melosik, Z. (2003). Edukacja, młodzież i kultura współczesna : kilka uwag o teorii i praktyce pedagogicznej. Chowanna, 1, 19–37.

Miczyńska-Kowalska, M. (2013). Zagrożenia współczesnej rodziny w społeczeństwie ryzyka. Zarządzenie Mediami, 1(1), 33–49.

Morawska, D. (2011). Krzywdzenie emocjonalne dziecka. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.

Nowak, B. M. (2012). Rodzina w kryzysie. Studium resocjalizacyjne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Piekarska, W. (1991). Przemoc wrodzinie. Agresja rodziców wobec dzieci. Przejawy i psychologiczne uwarunkowania. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Pilch, T. (red.). (2006). Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, t. V. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Piotrowska, A. (2013). Adopcja a rozwój przywiązania. W: E. Kozdrowicz (red.), Adopcyjne rodzicielstwo. Dylematy, nadzieje, wyzwania (s. 50–71). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Pospiszyl, K., Żabczyńska, E. (1981). Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Prusik, A. (2006). Przeobrażenia rodziny na przestrzeni wieków. Szkice Humanistyczne, 1–2, 123–137.

Pytka, L., Nowak, B. M. (red.). (2010). Problemy współczesnej resocjalizacji. Warszawa: Pedagogium. Wyższa Szkoła Nauk Społecznych.

Pyźlak, G. (2013). Rodzina dysfunkcyjna i formy jej pomocy. Perspectiva. Legnickie studia teologiczno-historyczne, 12(1), 118–130.

Slany, K. (red.). (2008). Migracje kobiet: perspektywa wielowymiarowa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Słomczyńska, M. I. (2014). Patologie społeczne w kontekście kryzysu współczesnej rodziny Resocjalizacja Polska. Polish Journal of Social Rehabilitation, 8, 67–80.

Stepaniuk, J. (2016). Szkolne Koło Młodego Wolontariusza jako antidotum na konsumpcyjny styl życia młodzieży. W: Pедакція koлeгiя Бондар B.I.та інші, Гyманіtapнии коpпyc, Bипyck 7. Збірник наукових статей з актуальних проблем філософії, культурології,психології, педагогіки та історії (c. ­147–155). Bииницa: НИЛAН-ЛTД.

Szczepański, J. (1970). Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa: PWN.

Szczygielska, I. (2013). Migracje zarobkowe kobiet i ich wpływ na funkcjonowanie rodzin. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Szlendak, T. (2011). Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Urbańska, S. (2015). Matka Polka na odległość: z doświadczeń migracyjnych robotnic 1989–2019. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Wajs, Ł. (1998). X inaczej... Gazeta Wyborcza, 15.07.1998, s. 16. Walczak, B. (2016). Rodzina transnarodowa: konteksty i implikacje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Ziemska, M. (1973, 2009). Postawy rodzicielskie. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Zaborowska, A. (2014). Współczesna rodzina − kryzys czy przemiana? W: M.Brzeziński, J. Jęczeń (red.), Tożsamość i posłannictwo rodziny (s. 71–84). Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.