Opiniodawcze Zespoły Sądowych Specjalistów jako swoisty typ opiniowania biegłych na tle przykładów z innych państw

Abstrakt

Trudno sobie wyobrazić współczesne sądownictwo bez wsparcia, jakie zapewniają eksperci, biegli i specjaliści z różnych dziedzin. Ich wiedza jest wykorzystywana do oceny poszczególnych kontekstów analizowanej rzeczywistości i niejednokrotnie stanowi warunek konieczny zrozumienia okoliczności towarzyszących prowadzonym sprawom. W polskim sądownictwie od lat obok instytucji biegłych funkcjonują ośrodki zajmujące się diagnostyką psychologiczno-pedagogiczną – Opiniodawcze Zespoły Sądowych Specjalistów (OZSS). W prawodawstwie europejskim również możemy znaleźć przykłady instytucji oraz zespołów diagnostycznych powołanych do przeprowadzenia interdyscyplinarnych badań dotyczących sytuacji dziecka i rodziny. W artykule opisuję rolę biegłych w sądownictwie i analizuję szczegółowo OZSS, przybliżając ich historię powstania, zasady działania oraz kontrowersje, jakie pojawiały się wokół ich funkcjonowania na przestrzeni lat. Na koniec opisuję dwa swoiste rozwiązania dotyczące opiniowania w sprawach rodzinnych i nieletnich z innych krajów – Francji oraz Anglii i Wali. Są to państwa z odmiennymi systemami prawnymi, tj. common law i civil law, w których podejście do roli i sposobu powoływania biegłych różni się znacząco. Funkcjonujące w nich rozwiązania z zakresu opiniowania w sprawach rodzinnych w postaci AEMO (L’action éducative en milieu ouvert) i CAFCASS (Children and Family Court Advisory and Support Service) stanowią przykład rozwiązań opartych na szczegółowym poznaniu uwarunkowań psychologicznych oraz środowiskowych funkcjonowania dzieci i rodzin.