Współpraca na rzecz zmiany, czyli o partycypacyjnych badaniach w działaniu w profilaktyce dręczenia rówieśniczego

Abstrakt

Badania nad dręczeniem rówieśniczym (bullyingiem) są prowadzone na całym świecie. Efektem jest ciągły przyrost wiedzy na temat zjawiska oraz opracowywane na jej podstawie różnorodne programy profilaktyczne i interwencyjne. Systematyczne przeglądy tych programów analizujące ich skuteczność dowodzą, że mogą one w jakimś wymiarze ograniczać bullying oraz że niektóre zarówno z nich, jak i ich komponentów działają lepiej niż inne. Niestety wpływ tych programów na rzeczywistość szkolną jest niewielki, a stosowane w ich ocenie metodologie i ewaluacje są często niedostateczne. Z doświadczeń tych wynika, że niezbędne jest przemyślenie strategii i działań oraz dopasowanie ich do zdefiniowanego problemu i środowiska, w którym mają zostać wprowadzone. Zasadne staje się zatem prowadzenie badań partycypacyjnych z udziałem uczniów, gdyż to oni są zaangażowani w problem dręczenia rówieśniczego. Dzięki takiemu podejściu zostają oni włączeni w działania oraz podejmują bardziej aktywną rolę w pracy z dorosłymi w szkole w celu planowania, wdrażania i oceny działań profilaktycznych opartych na ich doświadczeniach związanych z bullyingiem. W niniejszym artykule uzasadniono konieczność zaangażowania młodych ludzi w partycypacyjne badania w działaniu w celu opracowania wsparcia, które lepiej odpowiada ich potrzebom. Oznacza to uznanie ich wyjątkowych doświadczeń i wiedzy wykraczającej poza aktualne piśmiennictwo. Ponadto w artykule przedstawiono przykłady partycypacyjnych badań w działaniu zorientowanych na profilaktykę dręczenia rówieśniczego i poddano analizie trudności i wyzwania związane z realizacją tego typu zamierzeń.