Kara jako środek wychowawczy – społeczne rozumienie kary jako elementu wychowania dziecka

Abstrakt

Kara od dawna jest obecna w społeczeństwie. Służy jako narzędzie modyfikacji zachowania, przez jednych postrzegana jako niezbędna, inni coraz częściej wskazują na jej ograniczoną skuteczność. Stosunek nas – jako zbiorowości – do wykorzystywania tego narzędzia zmienia się, szczególnie w ciągu ostatnich dziesięcioleci. Co ciekawe, chociaż my – dorośli – często uznajemy, że na nas kary nie działają, to jednak wielu rodziców czy opiekunów wciąż nie wyobraża sobie wychowania dzieci i młodzieży bez ich stosowania. Tymczasem dzięki współczesnym badaniom wiemy o szkodliwych konsekwencjach stosowania przynajmniej niektórych kar na rozwój dziecka. Niniejszy artykuł stanowi próbę przyjrzenia się temu, jak postrzegana jest kara i jak ocenia się jej skuteczność. W sposób szczególny skupia się na kwestii wychowywania dzieci w rodzinie i w szkole. Przywołuje temat kształtowania sumienia, a tym samym wpływu nie tylko na zachowanie dziecka, ale także na rozumienie i ocenę sytuacji przez dziecko. Podejmując na podstawie badań refleksję na temat postrzegania kar przez opiekunów oraz warunków tworzenie odpowiedniego do rozwoju klimatu w szkole, proponuje alternatywne wobec kar rozwiązania pozwalające wpływać na modyfikowanie zachowania uczniów.