Klasyfikacja dzieci doświadczających przemocy w Polsce przy użyciu analizy klas latentnych

Abstrakt

W artykule przestawiono pogłębione wyniki Diagnozy przemocy wobec dzieci w Polsce 2023. Badanie przeprowadzono na ogólnopolskiej próbie N = 1392 nastolatków wwieku 13–17 lat. W badaniu wykorzystano polską adaptację Kwestionariusza wiktymizacji młodzieży (Juvenile Victimization Questionnaire), która zawierała pytania o 24 formy wiktymizacji podzielone na osiem szerszych kategorii. Wśród badanych nastolatków 68% doświadczyło przemocy rówieśniczej, 34,6% – przemocy ze strony bliskich dorosłych, 25,6% – wykorzystywania seksualnego bez kontaktu fizycznego, 23,6% – zaniedbania emocjonalnego, 19,7%– parentyfikacji, 14,7% – wiktymizacji pośredniej, 8,3% – zaniedbania fizycznego i 7,9% – wykorzystywania seksualnego z kontaktem fizycznym. Analiza klas latentnych pozwoliła zidentyfikować trzy klasy dzieci krzywdzonych sklasyfikowanych jako: klasa 1 – osoby najmniej obciążone wiktymizacją (65,2%), klasa 2 – osoby, które doświadczyły przemocy ze strony bliskich dorosłych i przemocy rówieśniczej (25,3%), i klasa 3 – osoby w największym stopniu obciążone wiktymizacją (9,5%). Za pomocą analizy regresji logistycznej określono predyktory przynależności do klasy 3. Szansa znalezienia się w tej klasie była mniejsza w przypadku chłopców niż dziewczyn (AOR = 0,24) oraz respondentów, którzy deklarowali posiadane wsparcie społeczne ze strony dorosłych (AOR = 0,39). Szansa była większa w przypadku mieszkańców miast niż wsi (AOR = 1,55) oraz rosła z wiekiem respondentów (AOR = 1,58). Zwiększały ją dysfunkcje rodzinne: nadużywanie alkoholu przez domownika (AOR = 3,46), używanie narkotyków przez domownika (AOR = 2,39) i choroba psychiczna domownika (AOR = 2,64). Skategoryzowanie dzieci doświadczających przemocy z pomocą metod statystycznych otwiera nowe możliwości badawcze, aby jeszcze lepiej określić to zjawisko, oraz może stanowić podstawę działań profilaktycznych celowanych do konkretnych klas odbiorców.