Sygnały testowe? Niewielkie oznaki ważnych zdarzeń – badanie jakościowe okoliczności ułatwiających dorosłym zauważenie pierwszych oznak wykorzystywania seksualnego dzieci

Anna Margarete Flåm, Eli Haugstvedt

Abstrakt


W tym badaniu analizowano świadomość pierwszych oznak wykorzystywania seksualnego dzieci u ich opiekunów. Jego celem było zbadanie okoliczności, które w życiu codziennym ułatwiają opiekunom dostrzeżenie pierwszych sygnałów wykorzystywania. W badaniu użyto danych ze specjalistycznej poradni zdrowia psychicznego działającej przy jednym z norweskich szpitali uniwersyteckich. Badaniem objęto wszystkie (N = 20) dzieci w ciągu dwóch lat skierowane do poradni na terapię po ujawnieniu wykorzystywania seksualnego, które zostało zgłoszone policji i służbom ochrony dziecka. W ramach terapii niekrzywdzący opiekunowie tych dzieci przywoływali wspomnienia dotyczące procesu dostrzeżenia pierwszych oznak wykorzystywania. Dokonano analizy jakościowej doświadczeń opiekunów. Według relacji opiekunów takie oznaki wystąpiły u wszystkich dzieci. Następnie dzieci przestały wysyłać takie sygnały albo – natychmiast lub z opóźnieniem – ujawniły doświadczenie wykorzystywania. W momencie pojawienia się pierwszych oznak wszystkie dzieci miały zapewniony czas i uwagę zaufanych dorosłych; wszystkie miały kontakt ze sprawcą i przejawiały opór wobec niego lub związanych z nim czynności. Jeśli niekrzywdzący opiekunowie odpowiadali na pierwsze sygnały w sposób zamknięty, były one ignorowane jako jednorazowe zdarzenia. Natomiast gdy opiekunowie reagowali w sposób otwarty i zadawali dzieciom pytania, dzieci mówiły o tym, co je spotkało. Jednoznaczne komunikaty na temat wykorzystywania pojawiały się wyłącznie w kontekście intymnych czynności związanych z ciałem, lub w sytuacji bezpośrednio związanej z wykorzystywaniem seksualnym. Reasumując, kiedy dorośli obdarzeni przez dzieci zaufaniem, otwierali przed nimi furtkę, dzieci z niej korzystały. Umiejętnie zachęcone, ujawniały swoje doświadczenia. Kiedy opiekunowie zadawali im właściwe pytania, opowiadały o tym, co je spotkało. Wyniki tego badania sugerują, że przejawiane przez dzieci oznaki wykorzystywania seksualnego można postrzegać jako swego rodzaju sygnały testowe, przez które dziecko sprawdza, czy może liczyć na zrozumienie i czy można cokolwiek zrobić. To, czy proces ujawnienia będzie kontynuowany, zależy od tego, czy zaufany dorosły jest nastawiony na dialog z dzieckiem i czy otworzy przed nim furtkę do ujawnienia doświadczeń wykorzystywania. W odróżnieniu od idei markerów behawioralnych oraz podziału na ujawnienia celowe i przypadkowe, to badanie każe nam przyjąć szerszą perspektywę: momenty pojawienia się pierwszych oznak są osadzone w dialogu. Momenty te są niepowtarzalne – zarówno stworzenie takich sytuacji, jak i przekształcenie ich w momenty spotkania z dzieckiem, sprzyjające wspólnej eksploracji i rozmowie, zależy od tego, czy zaufani opiekunowie stworzą dziecku okazję do ujawnienia wykorzystywania. Co za tym idzie – oferta pomocy powinna mieć na celu nie tylko wzmacnianie dzieci, aby miały odwagę mówić, ale także wspieranie opiekunów i profesjonalistów, aby zdawali sobie sprawę z tego, że nastawienie na dialog i wrażliwość w relacji z dzieckiem są niezbędne do tego, aby dzieci mówiły, a dorośli umieli ich słuchać.

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Alaggia, R. (2004). Many ways of telling: Expanding conceptualizations of child sexual abuse disclosure. Child Abuse & Neglect, 28, 1213–1227.

Anderson, H. (1997). Conversations, language and possibilities. W: A postmodern approach to therapy. New York, NY: Basic Book.

Arata, C. M. (1998). To tell or not to tell: Current functioning of child sexual abuse survivors who disclosed their victimization. Child Maltreatment, 3, 63–71.

Bakhtin, M. M. (2003). Toward a reworking of the Dostoevsky book. W: Emerson, C. (red.), Problems of Dostoevsky’s poetics. Minneapolis: University of Minnesota Press.

Berliner, L., Conte, J. R. (1995). The effects of disclosure and intervention on sexually abused children. Child Abuse & Neglect, 19, 371–384.

Bradley, E. H., Curry, L. A., Devers, K. J. (2007). Qualitative data analysis for health services research: Developing taxonomy, themes, and theory. Health Services Research, 42, 1758–1777.

Bruck, M., Ceci, S. J. (2004). Forensic development psychology: Unveiling four scientific misperceptions. Current Directions in Psychology, 13, 229–232.

Bråten, S. (2007). Dialogens speil i barnets og språkets utvikling. Oslo, Norway: Abstrakt.

Crisma, M., Bascelli, E., Paci, D., Romito, P. (2004). Adolescents who experienced sexual abuse: Fears, needs and impediments to disclosure. Child Abuse & Neglect, 28, 1035–1048.

Elliott, A. N., Carnes, C. N. (2001). Reactions of nonoffending parents to the sexual abuse of their child: A review of the literature. Child Management, 6, 314–331.

Elliott, M., Browne, K., Kilcoyne, J. (1995). Child sexual abuse prevention: What offers tell us. Child Abuse & Neglect, 19, 579–594.

Ferrari, P. F., Gallese, G. (2007). Mirror neurons and intersubjectivity. W: Bråten, S. (red.), On being moved. From mirror neurons to empathy (s. 73–89). Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins.

Gamst, K. T., Langballe, Å. (2004). Barn som vitner. En empirisk og teoretisk studie av kommunikasjon mellom avhører og barn i dommeravhør. Utvikling av en avhørsmetodisk tilnærming. Norway: University of Oslo (niepublikowana praca doktorska).

Goodman-Brown, T. B., Edelstein, R. S., Goodman, G. S., Jones, Gordon, D. (2003). Why children tell: A model of children‘s disclosure of sexual abuse. Child Abuse & Neglect, 27, 525–540.

Hardt, J., Rutter, M. (2004). Validity of adults retrospective reports of adverse childhood experiences. Review of the evidence. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45, 260–273.

Haavind, H. (2002). Kjønn og fortolkende metode. Metodiske muligheter i kvalitativ forskning. Oslo, Norway: Gyldendal.

Hershkowitz, I., Lanes, O., Lamb, M. E. (2007). Exploring the disclosure of child sexual abuse with alleged victims and their parents. Child Abuse & Neglect, 31, 111–123.

Hill, C. E., Knox, S., Thompson, B. J., Williams, E. N., Hess, S. A., Ladany, N. (2005). Consensual qualitative research: An update. Journal of Counseling Psychology, 52, 196–205.

Jensen, T. (2005). The interpretations of signs of child sexual abuse. Culture & Psychology, 11, 469–498.

Jensen, T. K., Gulbrandsen, W., Mossige, S., Reichelt, Tjersland, O. A. (2005). Reporting possible sexual abuse. A qualitative study on children’s perspectives and the context of disclosure. Child Abuse & Neglect, 29, 1395–1413.

Jensen, T. K., Haavind, H., Gulbrandsen, W., Mossige, S., Reichelt, S., Tjersland, O. A. (2010). What constitutes a good working alliance in therapy with children that may have been sexually abused? Qualitative Social Work, 9, 461–478.

Kelley, A. E., McKillop, K. J. (1996). Consequences of revealing personal secret. Psychological Bulletin, 120, 450–465.

Kogan, S. M. (2004). Disclosing unwanted sexual experiences: Results from a national sample of adolescent women. Child Abuse & Neglect, 28, 147–165.

Kvale, S. (1997). Det kvalitative forskningsintervju. Oslo, Norway: Ad Notam, Gyldendal.

Kvale, S. (2003). The psychoanalytical interview as an inspiration for qualitative research. W: P. Camie, J. Rodes, L. Yardley (red.), Qualitative research in psychology: Expanding perspectives in methodology and design (s. 275–297). Washington, DC: American Psychological Association.

Leira, H. (1990). Fra tabuisert traume til anerkjennelse og erkjennelse. Del 1. Om arbeidet med barn som har erfart vold i familien. Tidsskrift for Norsk Psykologforening, 27, 16–77.

Leventhal, J., Murphy, J. L., Asnes, A. (2010). Evaluations of child sexual abuse: Recognitions of overt and latent family concerns. Child Abuse & Neglect, 34, 289–295.

London, K., Bruck, M., Ceci, S. J., Shuman, D. W. (2005). Disclosure of child sexual abuse. What does the research tell us about the ways that children tell. Psychology, Public Policy and Law, 11, 194–226.

Myklebust, T. (2012). The position in Norway. W: J. R. Spencer, M. Lamb (red.), Children and cross-examination: The time to Change the Rules? Oxford, England: Hart Publishing.

Ney, P. G., Moore, C., McPhee, M., Throught, P. (1986). Child abuse: A study of child‘s perspective. Child Abuse & Neglect, 10, 511–518.

Norwegian State’s Barneombod. (2012). Innspill til regjeringens handlingsplan mot vold i nære relasjoner, http://www.barneombudet.no.

Ormhaug, S. M., Jensen, T. K., Hukkelberg, S. S., Holt, T., Egeland, K. (2012). Traumer hos barn–blir de gjemt eller glemt? Kartlegging av traumatiske erfaringer hos barn og unge henvist til BUP. Tidsskrift for Norsk Psykologforening, 49, 234–240.

Paine, M. L., Hansen, D. J. (2002). Factors influencing children to self-disclose sexual abuse. Clinical Psychology Review, 22, 271–295.

Petronio, S., Reeder, H. M., Hecht, M. L., Ros-Mendoza, T. M. (1996). Disclosure of sexual abuse by children and adolescents. Journal of Applied Communication Research, 24, 191–199.

Philips, E., Oxburgh, G. E., Garvin, A., Myklebust, T. (2012). Investigative interviews with victims of child sexual abuse: The relationship between question type and investigation relevant information. Journal of Police and Criminal Psychology, 27, 45–54.

Plummer, C. A. (2006). The discovery process: What mothers see and do in gaining awareness of sexual abuse of their children. Child Abuse & Neglect, 30, 1227–1237.

Priebe, G., Svedin, C. G. (2008). Child sexual abuse is largely hidden from the adult society. An epidemiological study of adolescents’ disclosures. Child Abuse & Neglect, 32, 1095–1108.

Raundalen, M. (2005). Åse Gruda Skard og kampen mot hardheten i barneoppdragelsen. Tidsskrift for Norsk Psykologforening, 12, 1092–1100.

Read, J., Hammersley, P., Rudegeair, T. (2007). Why, when and how to ask about childhood abuse. Advances in Psychiatric Treatment, 13, 101–110.

Reigstad, B. (2012). Hva vet vi, og hva rapporter BUP-pasienter om ulike psykososiale belastninger. Trenger vi et familie- og nettverksperspektiv i vårt arbeide? W: Artykuł przedstawiony podczas Krajowej Konferencji „Zdrowie Psychiczne Dzieci i Młodzieży”. Streszczenie dostępne na stronie: http://www.nbup.no/.

Reigstad, B., Jørgensen, K., i Wickstrøm, L. (2006). Diagnosed and self-reported childhood abuse in national and regional samples of child and adolescent psychiatric patients: Prevalence and correlates. Nordic Journal of Psychiatry, 60, 58–66.

Schaeffer, P., Leventhal, J. M., Asnes, A. G. (2011). Children’s disclosure of sexual abuse: Learning from direct inquiry. Child Abuse & Neglect, 35, 343–352.

Shackel, R. (2009). Understanding children’s medium for disclosing sexual abuse: A tool for overcoming potential misconceptions in the courtroom. Journal of the Australian and New Zealand Association of Psychiatry, Psychology and Law, 61, 379–393.

Shackel, R. (2012). The dynamics of disclosure of child sexual victimization: Implications for investigation and prosecution. Streszczenie dostępne na stronie: http://www.ssrn.com/

Shotter, J. (1994). Conversational realities. Constructing life through language. London: England: Sage.

Shotter, J. (2010). Social construction on the edge. Witness therapy and embodiment. Chargin Falls: Tao Institute.

Shotter, J. (2012). Ontological social constructionism in the context of a social ecology: The importance of our living bodies. W: A. Lock, T. Strong (red.), Discursive perspectives in therapeutic practice (s. 51–84). Oxford, England: Oxford University Press.

Siegel, D. (1999). The developing mind: Toward a neurobiology of interpersonal experience. New York, NY: Guilford Press.

Staller, K. M., Nelson-Gardell, D. (2005). A burden in your heart: Lessons of disclosure from female preadolescent and adolescent survivors of sexual abuse. Child Abuse & Neglect, 29, 1415–1432.

Stern, D. (1992). Et spedbarns dagbok. Hva ditt barn ser, føler og opplever. Oslo, Norway: Universitetsforlaget.

Stern, D. (2004). The present moment of everyday life. New York, NY: Northon.

Stern, D. (2007). Applying developmental and neuroscience fndings on other-centred participation to the process of change in psychotherapy. W: S. Bråten (red.), On being moved. From mirror neurons to empathy (s. 35–47). Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins.

Ullman, S. E. (2003). Social reactions to child sexual abuse and disclosure: A critical review. Journal of Child Sexual Abuse, 1, 89–121.

Ungar, M., Tutty, L. M., McConell, S., Barter, K., Fairholm, J. (2009). What Canadian youths tell us about disclosing abuse. Child Abuse & Neglect, 33, 699–708.

Vygotsky, L. S. (1970). Thought and language. Cambridge: Massachusetts Institute of Technology Press.

Walker-Descartes, I., Sealy, Y. M., Danielle, L., Rojas, M. (2011). Caregiver perceptions on sexual abuse and its effect on management after a disclosure. Child Abuse & Neglect, 35, 437–447.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.