Jak sobie radzić z problemem krzywdzenia i zaniedbywania emocjonalnego – dalszy rozwój ram konceptualnych (FRAMEA)

Abstrakt

Artykuł ma na celu lepsze zrozumienie zjawiska krzywdzenia i zaniedbywania emocjonalnego.
Opierając się na wcześniejszych publikacjach, opisuje przebieg prac nad ramami konceptualnymi służącymi rozpoznawaniu krzywdzenia i zaniedbywania emocjonalnego oraz postępowaniu w ta­kich przypadkach. Działania edukacyjne w tych ramach podlegają obecnie ewaluacji. Autorka odnosi się też do najnowszych prac dotyczących definiowania krzywdzenia i zaniedbywania emocjonalnego, krzywdy wyrządzanej przez te zjawiska oraz sytuacji granicznych.
W artykule zostaje wypracowana robocza definicja w następującym brzmieniu: „przewlekła, niefizyczna, szkodliwa interakcja pomiędzy dzieckiem i opiekunem, obejmująca zarówno działania, jak i zaniecha­nia”. Istnieje wiele postaci szkodliwych interakcji dziecko–opiekun. Można je podzielić na pięć kategorii — każda z nich odzwierciedla potrzebę zaspokojenia jednej z podstawowych potrzeb psychospołecznych dziecka i wymaga innego rodzaju podejścia terapeutycznego. Relacja dziecko–opiekun ma kontekst psy­chospołeczny. Sugeruje się, że sytuację dziecka i rodziny łatwiej naświetlić, kwalifikując dostępne infor­macje do odpowiedniego poziomu zagrożeń: poziom 0 — czynniki społeczne i środowiskowe, poziom I — czynniki ryzyka po stronie opiekuna, poziom II — interakcja dziecko–opiekun, poziom III — funk­cjonowanie dziecka. Autorzy wskazują, że gdy konieczna jest interwencja, jej celem powinno być dążenie w kierunku ochrony dziecka, a nie zapewnianie mu wyłącznie doraźnej ochrony. Działania realizowane są w formie ograniczonej czasowo próby pracy terapeutycznej oceniającej możliwość zmiany po stronie opiekuna. W początkowej fazie praca skupia się na poziomach 0–II. Aby zachęcić opiekunów do zaangażo­wania w tego rodzaju wysiłki konieczne może się okazać odwołanie do uregulowań prawnych. Jeśli osią­gnięte rezultaty są niewystarczające, może zachodzić konieczność wdrożenia środków aktywnej ochrony dziecka, w tym także umieszczenia dziecka w opiece zastępczej. Tym niemniej niektóre dzieci, zwłaszcza starsze, pozostają w krzywdzącym emocjonalnie środowisku i wymagają stałej pomocy i wsparcia.