Ile pedofilii w „pedofilach”? Wybrane problemy wykorzystywania seksualnego małoletnich w Polsce – perspektywa kryminologiczna

Maciej Bocheński

Abstrakt


W dyskursie na temat przestępczości seksualnej wobec dzieci nader często używana są określenia pedofilia i pedofile. Czy słusznie? Czy obraz zjawiska oraz cechy (w tym w szczególności stan zdrowia psychicznego) sprawców pozwalają zasadnie twierdzić, że istotnie z pedofilią mamy do czynienia? W artykule zaprezentowano różnice terminologiczne między definicjami pedofilii zaczerpniętymi z medycznych klasyfikacji diagnostycznych a wysoce swoistą definicją, którą statuuje art. 200 kk. Następnie przedstawiono wyniki badań empirycznych – badań aktowych o przestępstwo z art. 200 kk, w tym w szczególności opracowaną typologię czynów oraz dane dotyczące stanu zdrowia psychicznego sprawców. Badania prowadzono w ramach projektu badawczego nr 2013/09/N/HS5/04247, finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki. Wyniki badań wskazują, że znaczny odsetek tych przestępstw to de facto dobrowolnie podejmowana aktywność seksualna młodych ludzi. Podobnie wyniki badań dowodzą, że znikomy odsetek sprawców to osoby dotknięte zaburzeniami preferencji seksualnych. W zasadniczej większości przypadków nie mamy zatem do czynienia z pedofilią w medycznym rozumieniu tego terminu, a jego używanie zniekształca obraz zjawiska i kieruje większość dyskusji w tym przedmiocie na zupełnie niewłaściwe tory.

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Cohen, L. J., McGeoch, P. G., Gans, S. W., Nikiforov, K, Cullen, K., Galynker I. I. (2002). Childhood sexual history of 20 male pedophiles vs. 24 male healthy control subjects. The Journal of Nervous and Mental Disease, 190, 757–766.

Dickey, R., Nussbaum, D., Chevolleau, K., Davidson, H. (2002). Age as a differential characteristic of rapists, pedophiles, and sexual sadists. Journal of Sex and Marital Therapy, 28, 211−218.

Ducat, L., Thomas, S., Blood, W. (2009). Sensationalising sex offenders and sexual recidivism: Impact of the Serious Sex Offender Monitoring Act 2005 on media reportage. Australian Psychologist, 44(3), 156–165.

Elliott, M., Browne, K., Kilcoyne, J. (1995). Child sexual abuse prevention: what offenders tell us. Child Abuse & Neglect 19, 579–594.

Filar, M. (1974). Przestępstwo zgwałcenia w polskim prawie karnym. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Filar, M., (2002). Seksualne wykorzystywanie dzieci w świetle polskiego kodeksu karnego (na tle prawnoporównawczym). Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 1(1), 39–52. Pobrane z: http://dzieckokrzywdzone.fdn.pl/vol-1-nr-1-wykorzystywanie-seksualne-dzieci-1#node-4476.

Filar, M. (2006). „Druga” nowelizacja Kodeksu karnego w zakresie tzw. przestępstw seksualnych. Państwo i Prawo, 3, 39–55.

Finkelhor, D. (1984). Child sexual abuse: New theory and research. Nowy Jork: Free Press.

Finkelhor, D. (2009). Przeciwdziałanie wykorzystywaniu seksualnemu dzieci. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 8(4), 7–36. Pobrane z: http://dzieckokrzywdzone.fdn.pl/vol-8-nr-4-wykorzystywanie-seksualne-dzieci-29.

Finkelhor, D., Araji, S. K. (1986). Explanation of pedophilia: A four factor model. The Journal of Sex Research, 22, 145–161.

Finkelhor, D., Araji, S. K., Baron, L., Browne, A., Peters, S. D., Wyatt, G. E. (1986). A sourcebook on child sexual abuse. Beverly Hills: Sage.

Firestone, P., Bradford, J. M., Greenberg, D. M., Serran, G. A. (2000). The relationship of deviant sexual arousal and psychopathy in incest offenders, extrafamilial child molesters, and rapists. Journal of the American Academy of Psychiatry and Law, 28, 303−308.

Fisher, D., Ward, T., Beech, A. (2006). Pedophilia. W: J. E. Fisher, W. T. O’Donohue (red.), Practitioner’s Guide to: Evidence-Based Psychotherapy. Springer.

Freund, K., Kuban, M. (1994). The basis of the abused abuser theory of pedophilia: A further elaboration on an earlier study. Archives of Sexual Behavior, 23(5), 553–563.

Fuller, A. K. (1989). Child molestation and pedophilia: an overview for the physician. The Journal of the American Medical Association, 261, 602–606.

Fundacja Dzieci Niczyje (2009). Wiktymizacja dzieci i młodzieży. Doświadczenia młodych Polaków. Pobrane z: http://fdn.pl/badania-2?cat1=446&cat2=1280&cat3=

Fundacja Dzieci Niczyje (2013). Ogólnopolska diagnoza problemu przemocy wobec dzieci. Pobrane z: http://fdn.pl/vol-12-nr-3-ogolnopolska-diagnoza-problemu-przemocy-wobec-dzieci#node-4669.

Golonka, A. (2008). Nowe oblicze walki z pedofilią w świetle nowelizacji kodeksu karnego. Palestra, 3–4, 28–43.

Habzda-Siwek, E. (2002). Diagnoza stanu psychicznego sprawcy a rozstrzygnięcia w procesie karnym. Kraków: Zakamycze.

Hall, G. C. N., Hirschman, R. (1992). Sexual aggression against children: a conceptual perspective of etiology. Criminal Justice and Behavior, 19, 8–23.

Hall, R. C. W., Hall, R. C. W. (2007). A Profile of Pedophilia: Definition, Characteristics of Offenders, Recidivism, Treatment Outcomes, and Forensic Issues. Mayo Clinic Proceedings, 82(4), 457–471.

Hanson, R. K. (2002). Recidivism and age: Follow up data from 4673 sexual offenders. Journal of Interpersonal Violence, 17, 1046−1062.

Hanson, R. K., Thornton, D. (2000). Improving risk assessments for sex offenders: a comparison of three actuarial scales. Law and Human Behaviour, 24, 119–136.

Hanson, R. K., Bourgon, G., Helmus, L., Hodgson, S. (2009). A meta-analysis of the effectiveness of treatment for sexual offenders: risk, need, and responsivity. Pobrane z: http://www.publicsafety.gc.ca/cnt/rsrcs/pblctns/2009-01-trt/index-eng.aspx.

Holmes, S. T., Holmes, R. M. (2002). Sex crimes: Patterns and behavior. Thousand Oaks: Sage.

Howells, K. (1981). Adult sexual interest in children: Considerations relevant to theories of etiology. W: M. Cook, K. Howells (red.), Adult sexual interest in children (55–94). Londyn: Academic Press.

Izdebska, A. (2009). Konsekwencje przemocy seksualnej wobec dzieci. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 8(4), 37–55. Pobrane z: http://dzieckokrzywdzone.fdn.pl/vol-8-nr-4-wykorzystywanie-seksualne-dzieci-29.

Kiembłowski, P. (2002). Przemoc seksualna doznawana w okresie dzieciństwa i adolescencji – wyniki badania ankietowego młodzieży. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 1(1), 85–112. Pobrane z: http://dzieckokrzywdzone.fdn.pl/vol-1-nr-1-wykorzystywanie-seksualne-dzieci-1#node-4476.

Knight, R. A., Prentky, R. A. (1990). Classifying sexual offenders: The development and corroboration of taxonomic models. W: W. L. Marshall, D. R. Laws, H. E. Barbaree (red.), The handbook of sexual assault (s. 23–52). Nowy Jork: Springer.

Leszczyński, J. (1973). Przestępstwo zgwałcenia w Polsce. Warszawa: Wyd. Prawnicze. Lew-Starowicz, Z. (2000). Seksuologia sądowa. Warszawa: PZWL.

Lewandowska, K. (2007). Karać czy leczyć? – strategie postępowania ze sprawcami przestępstw seksualnych wobec dzieci na przykładzie wybranych krajów. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 6(1), 6–19. Pobrane z: http://dzieckokrzywdzone.fdn.pl/vol-6-nr-1-profilaktyka-wykorzystywania-seksualnego-dzieci-%E2%80%93-dzialania-wobec-sprawcow-18.

Malec, J. (2006). Problemy związane ze środkiem zabezpieczającym wobec sprawców przestępstw przeciwko wolności seksualnej. Przegląd Więziennictwa Polskiego, 50, 43–48.

Mancini, C., Mears, D. P. (2010). To execute or not to execute? Examining public support for capital punishment of sex offenders. Journal of Criminal Justice, 38, 959–968.

Marshall, W. L., Barbaree, H. E., Eccles, A. (1991). Early onset and deviant sexuality in child molesters. Journal of Interpersonal Violence, 6, 323–336.

Morawska, A. (2004). Strategie postępowania ze sprawcami przestępstw seksualnych wobec dzieci na przykładzie wybranych krajów. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 3(2), 7–20. Pobrane z: http://dzieckokrzywdzone.fdn.pl/vol-3-nr-2-wykorzystywanie-seksualne-dzieci-2-sprawcy-7.

Mozgawa, M., Budyn-Kulik, M. (2006). Prawnokarne aspekty pedofilii. Analiza dogmatyczna i wyniki badań empirycznych. Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych, 2, 43–78.

Murray, J. B. (2000). Psychological profile of pedophiles and child molesters. The Journal of Psychology, 134, 211–224.

Paprzycki, L. (red.). (2012). System Prawa Karnego. Środki zabezpieczające. Tom 7. Warszawa: CH Beck.

Pithers, W. D., Kashima, K. M., Cumming, G. F., Beal, L. S., Buell, M. M. (1988). Relapse prevention of sexual aggression. Annals of the New York Academy of Sciences, 528, 244–260.

Pithers, W. D., Marques, J. K., Gibat, C. C., Marlatt, G. A. (1983). Relapse prevention with sexual aggressives: a self-control model of treatment and maintenance of change. W: J. G. Greer, I. R. Stuart (red.), The sexual aggressor: Current perspectives on treatment (214–239). Nowy Jork: Van Nostrand Reinhold.

Polusny, M. A., Follette, V. M. (1995). Long-term correlates of child sexual abuse: Theory and review of the empirical literature. Applied & Preventive Psychology, 4, 143–166.

Pospiszyl, K. (2008). Przestępstwa seksualne. Geneza, postacie, resocjalizacja oraz zabezpieczenia przed powrotnością. Warszawa: PWN.

Pudo, T. (2007). Nowe regulacje karne dotyczące przestępstw związanych z pedofilią. Państwo i Prawo, 4, 57–68.

Pużyński, S., Wciórka, J. (2000). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Kraków-Warszawa: Vesalius.

Pużyński, S., Wciórka, J. (1998). Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja dziesiąta. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Badawcze kryteria diagnostyczne. Kraków--Warszawa: Vesalius.

Quinsey, V. L., Lalumiere, M. L. (1995). Evolutionary perspectives on sexual offending. Sexual Abuse: A Journal of Research and Treatment, 7, 301–315.

Robertiello, G., Kerry, T. (2007). Can we profile sex offenders? A review of sex offenders typologies. Aggression and Violent Behavior, 12(5), 508–518.

Rosner, R., König, H. H., Neuner, F., Schmidt, U., Steil, R. (2014) Developmentally adapted cognitive processing therapy for adolescents and young adults with PTSD symptoms after physical and sexual abuse: study protocol for a randomized controlled trial. Trials, 15(1), 1–18.

Rutkowski, R., Sroka, W. (2009). Program terapii sprawców przestępstw seksualnych. W: M. Marczak (red.), Resocjalizacyjne programy penitencjarne realizowane przez Służbę Więzienną w Polsce (s. 234–241). Kraków: Impuls.

Sajkowska, M. (2002). Wykorzystywanie seksualne dzieci. Ustalenia terminologiczne, skala zjawiska, oblicza problemu społecznego. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 1(1), 5–28. Pobrane z: http://dzieckokrzywdzone.fdn.pl/kwartalnik-dziecko-krzywdzone-teoria-badania-praktyka-nr-12002-wykorzystywanie-seksualne-dzieci-1.

Salter, A. C. (2005). Drapieżcy. Pedofile, gwałciciele i inni przestępcy seksualni. Kim są, jak działają i jak możemy chronić siebie i nasze dzieci. Poznań: Media Rodzina.

Schild, S., Dalenberg, C. J. (2015). Consequences of child and adult sexual and physical trauma among deaf adults. Journal of Aggression, Maltreatment &Trauma, 24(3), 237–256.

Schultz, P. D. (2011). A rhetoric of retribution and redemption: Burke’s terms for order in the drama of child sexual abuse. International Journal of Law and Psychiatry, 34, 168–176.

Seto, M. C. (2004). Pedophilia and sexual offenses against children. Annual Review of Sex Research, 15, 321–361.

Seto, M. C. (2008a). Pedophilia and Sexual Offending Against Children. Theory, Assessment and Intervention. American Psychological Association, Washington DC 2008.

Seto, M. C. (2008b). Pedophilia. Psychopathology and Theory. W: D. R. Laws, W. T. O’Donohue, Sexual Deviance. Theory, Assessment and Treatment (s. 164–182). Nowy Jork: Guilford Press.

Seto, M. C. (2009). Pedophilia. Annual Review of Clinical Psychology, 5, 391–407.

Sigurdardottir, S., Halldorsdottir, S., Bender, S. S. (2012). Deep and almost unbearable suffering: consequences of childhood sexual abuse for men’s health and well-being. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 26(4), 688–697.

Sigurdardottir, S., Halldorsdottir, S., Bender, S. S. (2014). Consequences of childhood sexual abuse for health and well-being: Gender similarities and differences. Scandinavian Journal of Public Health, 42(3), 278–286.

Simon, L. M. J. (2000). An examination of the assumptions of specialization, mental disorder, and dangerousness in sex offenders. Behavioral Sciences and the Law, 18, 275−308.

Smallbone, S. W., Wheaton, J., Hourigan, D. (2003). Trait empathy and criminal versatility in sexual offenders. Sexual Abuse: A Journal of Research and Treatment, 15, 49−60.

Stone, T. H., Winslade, W. J., Klugman, C. M. (2000). Sex Offenders, Sentencing Laws and Pharmaceutical Treatment: A Prescription for Failure. Behavioral Sciences and the Law, 18, 83–110.

Terry, K. J. (2013). Sexual Offenses and Offenders: Theory, Practice and Policy. Wadsworth: Cengage Learning.

Tingle, D., Barnard, G. W., Robbin, L., Newman, G., Hutchinson, D. (1986). Childhood and adolescent characteristics of pedophiles and rapists. International Journal of Law and Psychiatry, 9, 103−116.

Thornhill, R., Thornhill, N. W. (1992). The evolutionary psychology of men’s coercive sexuality. Behavioral and Brain Sciences, 15, 363–421.

Vandiver, D. M., Kercher, G. (2004). Offender and victim characteristics of registered female sexual offenders in Texas: a proposed typology of female sexual offenders. Sex Abuse, 16, 121–137.

Ward, T., Hudson, S. M. (1998). A model of the relapse process in sexual offenders. Journal of Interpersonal Violence, 13, 700–725.

Ward, T., Hudson, S. M. (2000a). A self-regulation model of relapse prevention. W: D. R. Laws, S. M. Hudson, T. Ward (red.), Remaking relapse prevention with sex offenders: A sourcebook (s. 79–101). Newbury Park: Sage.

Ward, T., Hudson, S. M. (2000b). Sexual offenders’ implicit planning: a conceptual model. Sexual Abuse: A Journal of Research and Treatment, 12, 189–202.

Ward, T., Hudson, S. M., Johnston, L., Marshall, W. L. (1997). Cognitive distortions in sex offenders: An integrative review. Clinical Psychology Review, 17, 479−507.

Ward, T., Keenan, T. (1999). Child molesters’ implicit theories. Journal of Interpersonal Violence, 14, 821–838.

Ward, T., Polaschek, D. L. L., Beech, A. R. (2006). Theories of Sexual Offending. Londyn: Wiley & Sons.

Ward, T., Siegert, R. J. (2002). Toward a comprehensive theory of child sexual abuse: a theory knitting perspective. Psychology, Crime and Law, 9, 319–351.

Warylewski, J. (2001). Przestępstwa seksualne. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Warylewski, J. (2006). Problematyka właściwej reakcji karnej na zachowania związane z godzeniem w wolność seksualną lub obyczajność. Referat wygłoszony na IV Polskim Kongresie Penitencjarnym, Kalisz, 22–24 listopada 2006 r. Pobrane z: http://www.prawo.univ.gda.pl/karne/karne/problem.pdf.

Warylewski, J. (2007). Reakcja karna na przestępstwa seksualne. Przegląd Więziennictwa Polskiego, 54, 34–44.

Wciórka, J. (red.). (2008). Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR. Wrocław: Elsevier Urban & Partners.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.