Zapobieganie przemocy i wspieranie relacji wcześniak– opiekunowie

Tamara Walczak-Kozłowska, Magdalena Chrzan-Dętkoś

Abstrakt


W Polsce wcześniaki stanowią ok. 6–7% wszystkich rodzących się dzieci. Chociaż gwałtownemu rozwojowi technologii medycznej i neonatologii zawdzięcza się zdecydowany wzrost przeżywalności dzieci urodzonych skrajnie przedwcześnie, to coraz częściej są podnoszone pytania o ich dalszy rozwój zarówno w rozumieniu indywidualnym, jak i oddziaływania na system rodzinny. Według badań dzieci zarówno urodzone przedwcześnie, jak i z wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu częściej doświadczają różnych form przemocy ze strony opiekunów lub innych dorosłych w porównaniu z rówieśnikami urodzonymi o czasie. Wiadomo także, że matki dzieci urodzonych przedwcześnie znacznie częściej niż matki dzieci urodzonych o czasie przejawiają duże nasilenie lęku, niepokoju, a nawet objawów zespołu stresu pourazowego. Rozczarowanie, wynikające z bardzo dużej rozbieżności między oczekiwanym macierzyństwem a sytuacją przedwczesnego porodu, wzmacnia negatywny stan psychiczny rodzica. Kształtujące się na takiej bazie postawy rodzicielskie i stosowane metody wychowawcze mogą nie sprzyjać optymalnemu rozwojowi wcześniaka. Trudne zachowania dziecka i konieczność większych poświęceń rodziców – przy niesprzyjających warunkach społeczno-ekonomicznych – mogą stanowić znaczny czynnik ryzyka przemocy w rodzinie. W artykule poruszono problematykę wcześniactwa jako czynnika ryzyka krzywdzenia oraz opisano przykładowe programy profilaktyczne o charakterze prewencyjnym i interwencyjnym, uzupełnione o przykłady pochodzące z praktyki własnej.


Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Als, H., Butler, S., Kosta, S., McAnulty, G. (2005). The Assessment of Preterm Infants’ Behavior (APIB): furthering the understanding and measurement of neurodevelopmental competence in preterm and full-term infants. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 11(1), 94–102. DOI: https://doi. org/10.1002/mrdd.20053.

Ammaniti, M., Speranza, A. M., Tambelli, R., Muscetta, S., Lucarelli, L., Vismara, L., ..., Cimino, S. (2006). A prevention and promotion intervention program in the field of mother–infant relationship. Infant Mental Health Journal, 27(1), 70–90.

Beckwith, L. (1988). Intervention with disadvantaged parents of sick preterm infants. Psychiatry, 51(3), 242–247.

Brisch, K. H., Bechinger, D., Betzler, S., Heinemann, H. (2003). Early preventive attachment-oriented psychotherapeutic intervention program with parents of a very low birthweight premature infant: Results of attachment and neurological development. Attachment Human Development, 5(2), 120–135. DOI: https://doi. org/10.1080/1461673031000108504.

Bugental, D. B., Happaney, K. (2004). Predicting infant maltreatment in low-income families: the interactive effects of maternal attributions and child status at birth. Developmental Psychology, 40(2), 234–243. DOI: https://doi.org/10.1037/0012-1649.40.2.234.

Chrzan-Dętkoś, M. (2012). Wcześniaki. Rozwój psychoruchowy w pierwszych latach życia. Gdańsk: Harmonia Universalis. Chrzan-Dętkoś, M., Walczak, T. (2017). Uzależnieni rodzice – narażone dziecko. Zakłócenia w funkcjonowaniu uzależnionych matek w relacji z niemowlętami oraz możliwość skutecznej pomocy. Psychoterapia, 2(181), 21–36.

Daly, M., Wilson, M. (1985). Child abuse and other risks of not living with both parents. Ethology and Sociobiology, 6(4), 197–210. DOI: https://doi. org/10.1016/0162-3095(85)90012-3.

Daly, M., Wilson, M. (1988). Evolutionary social psychology and family homicide. Science, 242(4878), 519–524. DOI: https://doi.org/10.1126/SCIENCE.3175672.

Daro, D., McCurdy, K. (1995). Preventing child abuse and neglect: programmatic interventions. Child Welfare, 73(5), 405–430.

Dröscher, V. B. (1997). Rodzinne gniazdo: jak zwierzęta rozwiązują swoje problemy rodzinne. Warszawa: Cyklady.

Feldman, R., Weller, A., Sirota, L., Eidelman, A. I. (2003). Testing a family intervention hypothesis: the contribution of mother-infant skin-to-skin contact (kangaroo care) to family interaction, proximity, and touch. Journal of Family Psychology, 17(1), 94.

Festini, F. (2014). Family-centered care. Italian Journal of Pediatrics, 40(1), A33.

Frodi, A. M., Lamb, M. E. (1980a). Child abusers’ responses to infant smiles and cries. Child Development, 51(1), 238. DOI: https://doi.org/10.2307/1129612.

Frodi, A. M., Lamb, M. E. (1980b). Infants at risk for child abuse. Infant Mental Health Journal, 1(4), 240–247. DOI: https://doi.org/10.1002/1097-0355(198024)1:4<240:: AID-IMHJ2280010407>3.0.CO;2-H.

Furman, L., Kennell, J. (2007). Breastmilk and skin-to-skin kangaroo care for premature infants. Avoiding bonding failure. Acta Paediatrica, 89(11), 1280–1283. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1651-2227.2000.tb00751.x.

Goldberg, S., DiVitto, B. (2005). Parenting children born preterm. Handbook of parenting, 1, 329–354.

Helwich, E., Rokita, M. (2017). Neonatolodzy i pediatrzy powinni współpracować. Ogólnopolski Przegląd Medyczny, 3, 26–29.

Johnston, C. C., Fernandes, A. M., Campbell-Yeo, M. (2011). Pain in neonates is different. Pain, 152(Supplement), S65–S73. DOI: https://doi.org/10.1016/j.pain.2010.10.008.

Kinney, H. C. (2006). The near-term (late preterm) human brain and risk for periventricular leukomalacia: a review. Seminars in Perinatology, 30(2), 81–88. DOI: https://doi.org/10.1053/J.SEMPERI.2006.02.006.

Lai, H.-L., Chen, C.-J., Peng, T.-C., Chang, F.-M., Hsieh, M.-L., Huang, H.-Y., Chang, S.-C. (2006). Randomized controlled trial of music during kangaroo care on maternal state anxiety and preterm infants’ responses. International Journal of Nursing Studies, 43(2), 139–146. DOI: https://doi.org/10.1016/J.IJNURSTU.2005.04.008.

Lee, E. S., Yeatman, J. D., Luna, B., Feldman, H. M. (2011). Specific language and reading skills in school-aged children and adolescents are associated with prematurity after controlling for IQ. Neuropsychologia, 49(5), 906–913. DOI: https:// doi.org/10.1016/J.NEUROPSYCHOLOGIA.2010.12.038.

Masho, S. W., Cha, S., Chapman, D. A., Chelmow, D. (2017). Understanding the role of violence as a social determinant of preterm birth. American Journal of Obstetrics & Gynecology, 216(2), 183.e1–183.e7. DOI: 10.1016/j.ajog.2016.10.001.

Montauti, F. (1986). Some considerations on the mother–premature child relation. Psichiatria Dell’infanzia e Dell’adolescenza, 53, 703–711.

Norman, R. E., Byambaa, M., De, R., Butchart, A., Scott, J., Vos, T. (2012). The long-term health consequences of child physical abuse, emotional abuse, and neglect: a systematic review and meta-analysis. PLoS medicine, 9(11), e1001349.

Olds, D. L., Sadler, L. Kitzman H. (2007). Programs for parents of infants and toddlers: recent evidence from randomized trials. Journal of Child Psychology and Psychiatry, and Allied Disciplines, 48, 355–391.

Peters, J. W. B., Schouw, R., Anand, K. J. S., van Dijk, M., Duivenvoorden, H. J., Tibboel, D. (2005). Does neonatal surgery lead to increased pain sensitivity in later childhood? Pain, 114(3), 444–454. DOI: https://doi.org/10.1016/j.pain.2005.01.014.

Pierrehumbert, B., Frascarolo, F., Bettschart, W., Plancherel, B., Melhuish, E. C. (1991). A longitudinal study of infant’s social-emotional development and the implications of extra- parental care. Journal of Reproductive and Infant Psychology, 9(2–3), 91–103. DOI: https://doi.org/10.1080/02646839108403662.

Pierrehumbert, B., Ramstein, T., Karmaniola, A., Miljkovitch, R., Halfon, O. (2002). Quality of child care in the preschool years: Acomparison of the influence of home care and day care characteristics on child outcome. International Journal of Behavioral Development, 26(5), 385–396. DOI: https://doi.org/10.1080/01650250143000265.

Spencer, N., Wallace, A., Sundrum, R., Bacchus, C., Logan, S. (2006). Child abuse registration, fetal growth, and preterm birth: a population-based study. Journal of epidemiology and community health, 60(4), 337–340.

Spruijt, A. M., Dekker, M. C., Ziermans, T. B., Swaab, H. (2018). Attentional control and executive functioning in school-aged children: Linking self-regulation and parenting strategies. Journal of Experimental Child Psychology, 166, 340–359. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jecp.2017.09.004.

Strathearn, L., Mamun, A. A., Najman, J. M., O’Callaghan, M. J. (1997). Breastfeeding and the Use of Human Milk. Pediatrics, 100(6), 1035–1039. DOI: https://doi. org/10.1542/peds.100.6.1035.

Sullivan, P. M., Knutson, J. F. (2000). Maltreatment and disabilities: a population-based epidemiological study. Child Abuse & Neglect, 24(10), 1257–1273. DOI: https:// doi.org/10.1016/S0145-2134(00)00190-3.

Świetliński, J., Musialik-Świetlińska, E., Kosmala, K., Pietras, K., Wilk-Tyl, J. (2017). Neonatologia i opieka nad noworodkiem. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Walczak, T. Z., Chrzan-Dętkoś, M. (2017). Nasilenie lęku i objawów zespołu stresu pourazowego u matek a rozwój poznawczy ich przedwcześnie urodzonych dzieci. Developmental Period Medicine, XX1(4), 393–401.

Walczak, T. Z., Chrzan-Dętkoś, M. (2018). Hot and cool executive functions in very and extremely preterm preschool children. Health Psychology Report, 6(1), 40–49. DOI: https://doi.org/10.5114/hpr.2018.71436.

Winnicott, D. W. (1896-1971). (2010). Dziecko, jego rodzina i świat. Oficyna Ingenium.

Włodarczyk, J. (2013). Przemoc rówieśnicza. Wyniki Ogólnopolskiej diagnozy problemu przemocy wobec dzieci. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 12(3), 63–82.

Zirpoli, T. J. (1986). Child abuse and children with handicaps. Remedial and Special Education, 7(2), 39–48. DOI: https://doi.org/10.1177/074193258600700208

Żmichrowska, M. J. (2017). Wpływ masażu na rozwój psychofizyczny niemowląt - siła dotyku. Zeszyty Pedagogiczno-Medyczne, 44(5), 257–261.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.