Skala zjawiska przemocy jako przyczyny umieszczania dzieci w systemie pieczy zastępczej i rola opiekunów zastępczych w przezwyciężaniu jej konsekwencji

Abstrakt

W artykule koncentruję się przede wszystkim na przybliżeniu danych o przyczynach umieszczania dzieci w polskim systemie pieczy zastępczej i charakterystyce ich środowiska pochodzenia. Szczególną uwagę zwracam na czynniki ryzyka stosowania przemocy wobec dzieci obecne w ich pierwotnym środowisku rodzinnym, w tym na międzygeneracyjny transfer takich zachowań. Formułuję hipotezę, że zjawisko przemocy w rodzinie – szeroko rozumiane jako przemoc fizyczna, psychiczna i zaniedbania – najpewniej cechuje się szerszą skalą wśród rodzin pochodzenia dzieci trafiających do pieczy zastępczej, niż wskazują same statystyki dotyczące przyczyn odbierania dzieci rodzinom biologicznym. Dzieje się tak ze względu na wielość czynników ryzyka krzywdzenia dzieci towarzyszących tej grupie (tj. uzależnienia, niski status społeczno-ekonomiczny i samotne rodzicielstwo). Podkreślam także rolę opiekunów zastępczych w przeciwdziałaniu konsekwencjom stosowania przemocy wobec dzieci u nich umieszczonych przez ich rodziny pochodzenia. W analizie przywołuję dane z badań własnych dotyczących profesjonalizacji rodzicielstwa zastępczego oraz badań aktowych i jakościowych.