Multiwiktymizacja wśród nastolatków w Polsce i jej uwarunkowania

Abstrakt

W artykule przedstawiono charakterystykę nastolatków pokrzywdzonych multiwiktymizacją, czyli wieloma formami przemocy lub zaniedbania, oraz predyktory tego problemu. Badanie przeprowadzono w 2023 r. na ogólnopolskiej próbie N = 1392 nastolatków w wieku 13–17 lat. W badaniu wykorzystano Kwestionariusz wiktymizacji młodzieży, czyli polską adaptację Juvenile Victimization Questionnaire, który zawierał pytania o 24 formy przemocy i zaniedbania podzielone na osiem szerszych kategorii. Okazało się, że 32,5% badanych nastolatków doświadczyło w swoim życiu co najmniej trzech kategorii wiktymizacji. Wśród osób pokrzywdzonych multiwiktymizacją 95,4% doświadczyło przemocy rówieśniczej, 79,2% – przemocy ze strony bliskich dorosłych, 60,0% – wykorzystywania seksualnego bez kontaktu fizycznego, 47,0% – zaniedbania emocjonalnego, 40,4% – wiktymizacji pośredniej, 38,6% – parentyfikacji, 22,7% – wykorzystywania seksualnego z kontaktem fizycznym, a 21,4% – zaniedbania fizycznego. Szansa doświadczenia multiwiktymizacji była większa wśród osób mieszkających w mieście (AOR = 1,36), mieszkających z osobą nadużywającą alkoholu (AOR = 3,68) oraz chorującą psychicznie (AOR = 3,26), natomiast niższa w przypadku chłopców (AOR = 0,64) i osób, które deklarowały wsparcie społeczne ze strony dorosłych (AOR = 0,04). Wśród nastolatków deklarujących takie wsparcie, szansa narażenia na multiwiktymizację rosła jednak wraz z wiekiem (AOR = 1,2). Wyniki badań wskazują na konieczność działań profilaktycznych i interwencyjnych wobec rodzin doświadczających dysfunkcji