Etyczne aspekty badań kwestionariuszowych dotyczących tematów wrażliwych z udziałem dzieci na przykładzie Diagnozy przemocy wobec dzieci w Polsce

Abstrakt

Celem artykułu jest przegląd teoretycznych i praktycznych ustaleń dotyczących realizacji badań kwestionariuszowych z udziałem dzieci na tematy wrażliwe, takich jak doświadczanie przemocy czy zaniedbania lub podejmowanie zachowań autodestrukcyjnych. Kwestie te nie są w Polsce uregulowane prawnie w sposób kompleksowy, a w praktyce społecznej znane są przykłady realizacji projektów badawczych, które nie dochowują odpowiednich standardów etycznych. Tymczasem dziecięcy respondenci muszą znajdować się pod szczególną ochroną ze względu na uwarunkowania rozwojowe. Dotyczy to zarówno nieeksponowania ich nazbyt trudne lub drastyczne treści, jak i zapewnienia im dostępu do pomocy psychologicznej, gdy np. udział w badaniu wywoła silne stany emocjonalne lub przywoła trudne wspomnienia. Artykuł zawiera również przegląd wybranych polskich i zagranicznych kodeksów oraz regulacji dotyczących badań z udziałem dzieci. Autorzy dzielą się doświadczeniami zebranymi przez ponad 10 lat podczas realizacji cyklicznych Diagnoz przemocy wobec dzieci w Polsce tak, aby wypracowane procedury mogły posłużyć innym badaczom– zarówno naukowcom, jak i przedstawicielom organizacji i instytucji zajmujących się sprawami dzieci.