Wyzwania i dylematy etyczne w badaniach z udziałem dzieci z doświadczeniem migracji we wrażliwych (kruchych) kontekstach – perspektywa studiów nad dzieciństwem

Abstrakt

Artykuł dotyczy wybranych wyzwań i dylematów etycznych, które pojawiają się w badaniach z udziałem dzieci z doświadczeniem migracji prowadzonych przez dorosłych badaczy w tzw. wrażliwych (kruchych) kontekstach (sensitive contexts). Autorka analizując wybrane piśmiennictwo z obszaru studiów nad dzieciństwem oraz sięgając do własnych doświadczeń z badań i doświadczeń innych badaczy, identyfikuje niektóre wyzwania, przyczyny tych wyzwań oraz dylematy wynikające z epistemologicznego środowiska badaczy i relacji władzy oraz wrażliwego (kruchego) kontekstu. Kwestionuje też niektóre z prób oddania głosu dzieciom, wskazując na zagrożenia wynikające z adultyzmu, wrażliwego tematu badań, sytuacji, kontekstu, metodologii i innych czynników, które zamiast do dziecięcej partycypacji mogą przyczynić się do tokenizmu i manipulacji oraz kolonizacji głosów dzieci w procesie badawczym. Obranym i przybliżanym w tekście podejściem teoretycznym są zapisy Międzynarodowej karty etycznych badań z udziałem dzieci (The International Charter for Ethical Research Involving Children), model 3R ERIC: praw, relacji i refleksyjności (rights, relationships, reflexivity) oraz prawo dzieci do rzetelnych, zgodnych z kontekstem badań zakładające, że etyka to znacznie więcej niż proceduralne przestrzeganie ustalonego zbioru zasad lub kodeksu postępowania, które mogą zapewnić dobre i bezpieczne badania w danym kontekście. W artykule autorka zadaje pytanie: w jakim stopniu i w jaki sposób zasady etyczne oraz etyka sytuacyjna, etyka codzienności, mogą być pomocne w radzeniu sobie z wyzwaniami i dylematami badawczymi i ich przezwyciężaniem? Wskazuje też na potrzebę wspierania i ochrony badaczy (dorosłych i dzieci) w planowaniu i prowadzeniu badań etycznych z udziałem dzieci we wrażliwych kontekstach odnosząc się do użytecznych praktyk na europejskich i pozaeuropejskich uniwersytetach.